Lohiaki’i ‘e Piveni Piukala ‘a e ‘Eiki Palemia ‘o Tonga - Mele 'Amanaki ^Featured

'Oku 'oatu kakato pe heni 'a e tatau 'o e tohi ko'eni 'a Mele 'Amanaki  ki he Palemia 'o Tonga mo e ngaahi fokotu'u 'a e Mele  'Amanaki ki he Palemia 'o Tonga fekau'aki mo Piveni Piukala, Tu'i Uata, Mateni Tapueluelu pehe ki he fanau 'a e Palemia.

‘Eiki Palēmia,

Kaveinga: Lohiaki’i ‘e Piveni Piukala ‘a e ‘Eiki Palemia ‘o Tonga

‘Oku´ ou faka’apa’apa he tohi´ ni mo talamonū atu ‘i hono toe fili koe ke´ ke hoko ko e Palēmia ‘o Tonga pea ‘oku´ ou tui ‘oku kei tuku taimi atu ‘a e ‘Eiki´ kiate koe koe’uhī ko ha ngaahi ngāue ke fakalelei’i ma’a Tonga mo e kaha’u ‘etau fānau´.

‘Oku´ ou faka’amu pe keu fakahā he tohi´ ni ‘eku fakame’apango’ia hono lohiaki’i koe ‘e Piveni Piukala fekau’aki moe finemotu’a´ ni koe’uhī ko ‘ene feinga ke ‘oua te´ ke fili au keu kau he timi Kanititieiti ‘a e Paati Fakapolitikale (PTOA) ‘a e Feitu’u´ na hili ia ho’o fakapapau’i mai kiate au pea mo Losaline Ma’asi ‘i he’etau ngaahi fakataha te´ ma fakatou kau he Timi ‘a e PTOA´ he kole mo e fokotu’u ‘a e Poate PSA´ (hange ko e tatau ‘o e tohi ‘oku ‘oatu fakataha moe tohi´ ni). Ko e ngaahi fakataha ‘eni na’e fakahoko he ‘aho Puleulu 30 ‘o ‘Akosi 2017; Tokonaki 16 ‘o Sepitema 2017 moe Pulelulu 20 ‘o Sepitema 2017.

Neongo na’e “fili ‘e he PTOA´” ‘a e tokotaha kehe, na’e ‘ikai ha fengāue’aki mo ia he teke ‘a e fakalelei fakapolitikale´, ke´ ne kau he timi´ ke´ ne fetongi au, na’a´ ku faka’apa’apa’i pe “ho’omou tu’utu’uni” neongo na’e ‘iai pe ‘eku ongo’i lahi ‘a e ‘ikai ke´ ke fetu’utaki mai (‘o a’u pe ki he ‘aho´ ni) ke fakahā mai kuo ‘ikai ke´ ke tauhi ho’o palomesi na’e fai mai kiate au´, ke hoa mo taau mo e fengāue’aki mo e fetokoni’aki na’a´ tau fakahoko he ta’u ‘e 12 talu mei he 2005´ ki he teke ‘o e fakalelei fakapolitikale´ he ko e anga ia ‘a e feveitokai’aki ‘a e kakai maama ‘oku´ nau fengaue’aki ki he Mo’oni´ moe Totonu´.

Kae tālunga hono fakahā mai ‘e he taha ‘o e kau ‘Ofisa Ngāue Fakapule’anga Ma’olunga ‘i he ‘aho Falaite kuo ‘osi´ ha fakamatala ho’omo talanoa pea mahino ai na’e LOHIAKI’I KOE ‘E PIVENI PIUKALA ‘i he’ene feinga ke ‘oua na’a´ ke fakahoko ho’o palomesi kiate au´ teu kau he timi ‘a e PTOA´. Ko ia ‘oku´ ou fiema’u pe ke fakahā kiate koe ke´ ke mea’i ‘a e LOI na’e fakahoko ‘e Piveni pea mo fale’i ‘a e Feitu’u´ na ki he tu’unga fakatu’utamaki ki he lelei fakalukufua ‘a e Fonua´ ‘oku ‘iai ‘a e tokotaha ko ‘eni pea ‘oku´ ne me’a ngaue ‘aki koe.

Na’e fakahā mai ‘e he ‘Ofisa ko ‘eni´ na’a´ ne ‘eke kia koe he kamata’anga ‘o e ta’u´ ni “pe ko e hā koā ‘a e me’a na’e hoko´ na’e ‘ikai ke fili ai au ki he timi ‘a e PTOA?” ‘Oku mea’i pe he Feitu’u´ na ‘oku´ ou fakafofonga’i ‘a e PSA ki he ngaue ki he fakalelei fakapolitikale´ kae ‘ikai ko ha’aku kau atu fakafo’ituitui pea ko ‘emau kau Mēmipa koe kau Ngāue Fakapule’anga. Na’e pehē ‘e he tokotaha ‘Ofisa ko ‘eni´ “na’a´ ke puke ho ‘ulu´ mo kalokalo mo ho’o pehē ‘oku ke fu’u matu’aki faingata’a’ia lahi he me’a na’e hoko´ he na’a ke tui ko au na’e totonu ke fili´ koe’uhī ko au na’a´ ku tokoni lahi kiate koe ‘ihe teke ‘oe ngaahi ngaue ki he fakalelei fakapolikale´”.

Na’e pehē ‘e he ‘Ofisa´ na’e lolotonga ho’o fakamatala´ kuo ha’oha’omu’a hake ‘a Piveni Piukala “ke ke manatu’i na’a´ ne ‘osi talaatu kia koe na’a ne ‘osi talamai kia au keu holomui ‘o poupou’i ‘a Katalina kau tali pe ke toki fili au koe Minisitā pea mou ‘ohovale he’eku kei kanititeiti´”.

Na’a´ ku ‘ohovale lahi he fakamatala na’e fai mai he ‘Ofisa´ he na’e te’eki ha kole pe taamai ‘e Piveni ha me’a pehē kiate au. Ko e me’a na’e talamai ‘e Piveni kiate au´ he ‘aho 20 ‘o Sepitema (he’ene tohi ‘oku´ ou kei ma’u pe lolotonga ‘ene ‘i Falanise) keu “kole atu kia koe ‘Akilisi ke ta ‘alu ‘o kole kia Katalina ke holomui ‘o poupou’i au”. Na’a´ ku fakahā kia koe ‘ae me’a´ ni he’etau fakataha mo Losaline Ma’asi he ‘aho 20 ‘o Sepitema 2017 pea na’a´ ke talamai ke tuku pe ‘a Katalina ke lele tau’atāina ke´ ne to’o ha fika (fili) meia Siaosi Sovaleni.

Na’a´ ku toe ‘ohovale he feinga mai ‘a Katalina ‘oma talanoa telefoni he ‘aho Falaite 22 ‘o Sepitema 2017 ‘o ne talanoa mai kiate au ‘a e toutou feinga ange ‘a Mateni Tapueluelu mo Piveni ke fili ke´ ne fetongi’i au pea na’a´ ne ‘ohovale pe ko e ha e me’a kuo hoko he’etau fengaue’aki he ‘oku ‘ilo ‘e Tonga´ ni kotoa ‘etau ngaue fakataha´. Na’a´ ku toki ‘ilo ai mei a Katalina ‘oku kau mo Peveni he feinga ange ki ai´ he na’a´ ku pehē ko Mateni pe. Ko e ngaahi talanoa ‘eni ‘oku te’eki fai ‘a e lesisista ki he Fili Fale Alea´ he ‘aho 27 & 28 ‘o Sepitema 2017.

Lolotonga ‘ema talanoa telefoni mo Katalina´ kuo fetu’utaki mai ‘a Piveni mei Falanise he “messenger” ‘o ‘eku laptop. Na’a ku fakahā ange ai kia Piveni ‘eku loto mamahi he’ene ngutungutu ua holo mo Mateni´ pea ‘oku´ na veuki ‘a e anga ‘etau fengaue’aki´. Na’e faka’ikai’i ‘e Piveni ha’ane fetu’utaki kia Katalina fekau’aki mo ha’ane kau kihe Timi pea ‘ita mai kia au he’ikai keu tui ange kiai´. Ko e lolotonga ‘eni ‘eku talanoa telefoni mo Katalina pea u ‘ohovale kuo talamai ‘e Katalina ko Piveni e ‘oku tohi ange ki ai he taimi tatau ‘o talaange ki ai ke teuteu ia he ko ia ‘e fili ki he timi ‘ae PTOA´.

‘Oku mahino mei he talanoa ‘a e ‘Ofisa´, na’e lohiaki’i koe ‘e Piveni ‘i he’ene feinga ke ‘oua na’a´ ke fili au ki he Timi ‘a e PTOA pea ‘oku´ te fakame’apango’ia he feingaue’aki he fa’ahinga tangata loi mo kākā pehē. Pea ‘oku´ ou tui lahi ko e fakamatala ko ia ‘o pehē na’e fale’i’aki ‘a e Feitu’u´ na ‘e tokolahi ange ‘a e kakai te´ nau fili ‘ia Katalina ‘iate au´ ko e fo’i fa’u fakamatala loi mo ia ke malava ke to’o ‘a e palomesi na’e fai mai ‘e he Feitu’u´ na.

‘Oku toe mahino ko e fokotu’utu’u ko ‘eni ho’o fili ‘a Tu’i Uata ke Minisitā na’e ‘osi mu’aki fai ‘a e felotoi mo ia ke ‘oua na’a fili Fale Alea he ‘oku vāhenga tatau mo Semisi Fakahau kae nofo ke toki fili pe ia ke Minisitā pea ko e ngaue ‘eni ‘oku ‘ikai taau mo e ngaahi kaveinga ngāue na’a´ tau teke ki he fakalelei fakapolitikale´.

Kuo ‘osi ‘ae Fili Fale Alea´ ka ‘oku mahu’inga ‘a e hoko atu ‘a e ngāue´ ki he lelei fakalukufua ‘a Tonga mo e kaha’u ‘etau fanau´.

Ko ia ‘Eiki Palemia, ‘oku´ ou fehu’ia e founga ho’o ngaue´, ko e Taki ‘o Pule’anga´ moe Taki e ngāue na’a´ tau fakahoko talu mei he 2005´ ki he Fakalelei Fakapolikale´, he ngaahi me’a ko ‘eni kuo hoko ‘o hangē ko eni´:

1. Na’e anga fēfē ke´ ke falala kia Piveni Piukala (neongo ko e kaungame’a ofi ho foha lahi´) na’e toki ha’u pē he 2015´ koe’uhi ke´ ke foaki ange e faingamalie ngāue ‘i he Potungaue Ako´ lolotonga ho’o Minisitā Ako´ ‘o ‘ikai fou he founga ‘o e lao ki hono ‘oange ha ngaue totongi lahi ki ha taha pe kautaha, ke fai ‘a e vakai’i ‘o e founga fakahā ‘o e ola ‘a e sivi e fanau ako? Ko e kamata ‘eni ‘eku fakatokanga’i ho’o mavahe mei he taha ‘o e kaveinga mamafa na’a´ tau teke´ ke faka’apa’apa’i ‘a e Pule ‘a e Lao´ (Uphold the rule of law). Talu ‘etau fengaue’aki he 2005 mo e ngaahi faingata’a kuo hoko kia kitautolu mo hotau ngaahi famili´ he teke kihe fakalelei fakapolitikale´, na’e te’eki tu’o taha keu kole kia koe ha lakanga koe’uhī keu ma’u ai ha pa’anga lahi.

2. Na’e anga fēf ke hiki ho’o tui´ mei he ngaahi kaveinga ngaue´, ko e fili ‘a e kakai ‘oku mahu’inga´ mo fakatemokalati´, ke´ ke toe fili ha taha mei tu’a mei he Fale Alea´ ki he Kapineti´ he na’e ‘ikai te tau tui ki ai. Pea kapau na’e fai mai ‘e Piveni ha kole pehē kia au keu nofo kae toki fokotu’u Minisita au he’ikai teu tali pea mahino heni hoku kehekehe pea mo Tu’i Uata´ he na’a tau fengaue’aki pe mo ia neongo na’e mavahe mei he’etau ngaue he’ene ta’efiemalie ho’o fili ‘a Sione Taione ki he PTOA he 2010 kae ‘ikai fili ia´ pea na’e ‘alu ‘o fakafepaki lahi mai ki he ngaue´. Na’e toki foki mai pe ‘eni ‘a Tu’i Uata ke poupou ki he ngaue he 2017 hili ‘ene tō kehekehe mo kinautolu na’e ‘alu ‘o fengāue’aki mo ia´. Neongo ho’o fili ‘a Simote Vea he 2010 ki he PTOA pea ma fili fakataha mo ia mei Tongatapu 3, na’a´ ku faka’apa’apa’i pe ho’o fili´ pea hoko atu pe ‘etau fengāue’aki´ koe’uhī ko e mahu’inga ‘a e ngaahi kaveinga ngāue na’a´ tau tu’u fakataha ai kae ‘ikai koe lakanga´.

3. ‘Oku´ ke mea’i e ngaahi founga ta’efakalao na’e fale’i ‘aki koe ‘e Piveni ke fakahoko ‘aki ha ngaahi faitu’utu’uni pe fokotu’u ki he Kapineti´ kae tautautefito ki he ngāue fekau’aki moe kau Ngaue Fakapule’anga´ pea iku ‘o mo’ua ai ‘a e Pule’anga´ he Fakamaau’anga´. Ko e ngaahi me’a ko ‘eni na’a´ tau ‘osi talanoa ki ai pea na’e ‘ikai teu poupou ki he founga na’a´ ke fakahoko ai ‘a e ngaue´ ni koe’uhī na’a ku ‘osi talaatu ‘oku ta’efakalao pea ‘oku ‘iai ‘a e founga he lao te ke lava ‘o fou ai kae ke talamai mo Piveni ko e founga loloa ia pea ‘osi ange´ kuo toe fu’u loloa ange ho’omo founga´ hono toe ‘ave ki he Fakamaau’anga´ pea hoko ‘o mo’ua ‘a e Pule’anga pea holoki mo e molale ngaue ‘a e kau Ngaue Fakapule’anga na’e uesia´;

4. ‘Oku´ ke ‘osi mea’i ‘a e fakatu’utamaki ‘a e founga ngāue ‘a Piveni´ he’ene feinga ke “malu’i” koe ‘o a’u ki he’ene taki ha tamaiki ‘o taa’i ha tangata koe’uhī pe ko ha’ane lea fefeka kia koe lolotonga ha faka’eke’eke moe kau faiongoongo´ pea ‘oku´ ne fakamanamana’i ha tokotaha te´ ne kumi ia ‘o fana’i. Pea a’u ki he’ene fakahā ki mamani he Facebook ‘i ‘Okatopa 2017 na’a´ ne ‘osi pole’i ‘a e fo’i ‘ulu ‘o Tupou V (tatau ‘ene lea ‘oku ‘oatu mo e tohi´ ni).

‘Oku ‘ikai ko e founga ngaue ‘eni na’a´ tau ngaue’aki, he neongo na’a´ tau lea pe fakaanga’i malohi he ngaahi Pule’anga ki mu’a´ ‘o a’u kia Tupou IV, na’e ‘ikai te´ tau fai ha fakailifia pe fakamana’i ha mo’ui ‘a kinautolu na’a tau tui kehekehe´. Ka ‘oku hā he founga fakatu’utamaki ‘oku fakahoko ‘e Piveni´ ‘oku mahino ‘oku´ ke poupou’i ke fai ha ngaue fakatu’utamaki mo fakailifia’i ‘ae kakai ‘oku´ nau lea fakafepaki mo fakaanga’i koe ‘i ho’o hoko koe Palemia´. Ko e founga taau mo melino´ na’a´ tau (‘a e kau Taki he fakalele fakapolitikale) taukave’i he kuo hili´ ke fakahoko ‘aki ‘etau ngāue´.

5. ‘Oku´ ke mea’i ‘a e ngaahi fokotu’utu’u ‘a Piveni mo Tu’i Uata ke to’o ‘a e mafai ‘o e Tu’i´ neongo kuo lava ‘a e konga lahi ‘a e ngāue na’a´ tau fakahoko ki he Fakalelei Fakapolitikale´ ‘aia na’e fakataumu’a ke ta’ofi ‘a e ngaue hala’aki ‘a e mafai´ kae ‘ikai koe to’o ‘o e mafai ‘oe Tu’i´. ‘Oku ngāue’aki ‘e Piveni pea mo Tu’i ‘a e kakai he Facebook he kulupu ‘oku ui ko e “Ikale Tahi RWC 2019 “Team PTOA & “Liliu/Reform” … Ola ma’ae Kakai” pea ha he video, ke´ nau fe‘ave’aki ha ngaahi fakamatala ‘o fakataumu’a ke fakaongoongo kovi’i ‘a e Tu’i´, Hou’eiki´ mo e kakai ‘oku ofi ki he Tu’i´ pea hoko ai ha ngaahi lea ta’etaau ‘oku´ ne fakatupu ‘a e taaufehi’a ‘a e kakai tokolahi ki he Tu’i´ moe Hou’eiki´ pea ‘e malava ke toe hoko ha fakatamaki ‘i Tonga ‘o hangē ko ia na’e hoko he 2006´ pe toe kovi ange.

‘Oku ‘ikai ko e taumu’a ‘eni na’a´ tau ngaue ki ai ke fakahoko ‘a e fakalelei fakapolitikale´ pea neongo ‘oku ‘ikai ke fie me’a ‘a e Feitu’u´ na ki he ngaahi felāfoaki ko ‘eni´ he kuo´ ke ‘osi fakahā ki ho’o fānau´ ke ‘oua te´ nau ‘oatu ha me’a kia koe ‘oku kaunga kovi ke malu’i koe, ka ‘oku taau pe ke´ ke me’a ki ai ‘i ho fatongia ko e Taki ‘o e Pule’anga´ pea ko e fatongia ia ‘o e kau ngaue he ‘Ofisi ‘oe Palemia ke´ nau tokoni atu ai he ‘oku toe kau pe mo ho’o fanau´ he fokotu’u ‘a e ngaahi lea he Facebook ‘oku hoko ke fai ai ‘a e vālau e kakai ‘oe Fonua´. Ko e ‘ulungaanga ‘eni na’e ‘ikai te tau sio he Fale ‘Alo ‘oe Tu’i´ pe fānau ‘a e kau Palēmia ki mu’a´ na’a nau fakahoko he taimi na’a´ ke fakaanga’i fefeka ai ‘enau founga ngaue´;

6. Kuo´ ke poupou mo e Kapineti ki hono fokotu’u ‘o Piveni mo Tu’i Uata he konga ki mui ‘oe ta’u kuo ‘osi´ ko e memipa Poate he Tonga Cable mo e Tonga Broadcasting Commission kae ‘ikai fou he founga na’e fokotu’u ki he fakalelei’i (reform) ‘o e ngaahi Kautaha ‘a e Pule’anga´ na’e tali ho’o Kapineti he 2015. ‘Aia ke tuku kotoa ki tu’a ‘a e kau Talekita´ pea tu’uaki ‘a e ngaahi lakanga´ ke fai atu ki ai ha talangaue pea fai honau faka’eke’eke´ pe ‘oku´ nau taau moe lakanga´ pea mo ta’ofi ‘a e fakapone´ ‘o hange ko e tukuaki’i na’a´ ke fai ki he kau Taki ki mu’a´. Ko ‘eni kuo´ ke toe fai pe ‘a e me’a tatau na’e fai he kau Taki ki mu’a´, ‘a e fakapone´.

7. ‘Oku´ ke mea’i ‘a e fokotu’utu’u ‘a Piveni ke vakai’i (review) ‘a e ngaahi Potungāue ‘a e Pule’anga´ “tokua” ‘oku kovi ‘enau ngāue pea ke fakalelei’i, ka ko hono taumu’a mo’oni´ ke ngaue’aki ‘ene founga fakakomipiuta na’e ngāue’aki he Potungaue Ako´. Ko e fokotu’utu’u ‘eni na’e ‘osi fakahā mai ‘e Piveni kia au he konga ki mu’a ‘oe 2017 keu poupou’i ke fale’i’aki koe pea na’e ‘ikai teu tui tatau mo ia he ‘oku ‘ikai fenapasi ia mo e kaveinga ngaue na’a´ tau tu’uaki´ ke tau fakahoko ha ngaue koe’uhi ke ma’u ai ha’atau pa’anga lahi. Pea ‘oku´ ou ‘amanaki he’ikai tali ‘e he Kapineti ‘o e ‘aho ni ha fokotu’utu’u pe heni.

‘Oku´ ou faka’apa’apa lahi kia Piveni he ko hoku Kainga homa konga Folaha´ neongo ‘oku ‘ikai ke´ ne ‘ilo’i, ka koe’uhī ko e mahino kuo´ ne lohiaki’i koe, ‘a e Palēmia ‘o Tonga, he’ene feinga ke teke ke mama’o ‘a e kakai ‘oku´ nau ofi kia koe mo ke falala ki ai koe’uhi ko e ngaahi kaveinga ngāue na’a´ tau ngaue ki ai he ngaahi ta’u lahi, kae ‘atā ‘ene ngāue mo ha ni’ihi tokosi’i ke ma’u ai ha’anau faingamalie pe lakanga. Pea ‘oku ou manatu ai ho’o fa’a pehe, ‘Oku sai pe ‘a e Tu’i ia ko e kau Fale’i pe ‘oku kovi koe’uhi ko ‘enau manumanu´ he fiema’u pa’anga´”.

Ko ia ‘oku´ ou FOKOTU’U atu ‘a e ngaahi me’a ko ‘eni´:

1. Ta’ofi mo ‘ikai tali ha fokotu’utu’u ‘oku ‘oatu ‘e Piveni Piukala kiate koe ke fakahū ki he Kapineti´ ‘oku ‘ikai taau mo e kaveinga ngaue na’a´ tau ngāue kiai ‘i he kuo hili ki he taumu’a ‘o e fakalelei fakapolitikale´ kae fakataumu’a ke ma’u ai ‘ene lelei pe ‘a’ana mo ha ni’ihi;

2. Fakahifo ‘a Piveni Piukala mai he memipa Poate kihe Tonga Cable kae tu’uaki ‘ae lakanga´ pea kapau ‘oku ke pehē ‘oku fe’unga moe lakanga´ pea ke tohi talangāue ki ai he founga ‘oku taau´ moe fokotu’utu’u kuo ‘osi fai he Kapineti ‘ihe 2015 ki hono fakalelei ‘oe ngaahi Kautaha ‘a e Pue’anga´;

3. Fakahifo ‘a Tu’i Uata mei he lakanga Ministā he ‘oku ‘ikai fenapasi ia moe kaveinga ngaue na’a tau ngaue ki ai he kuo hili ke fili ha taha mei tu’a ki he Kapineti na’e ‘ikai fili ‘e he Kakai´. ‘Ikai ke ngata ai´, ‘oku ‘iai ‘a e tokotaha ‘oku toe lelei ange ‘i ho’o Paati´ ki he lakanga Minisitā ko ‘eni´ ko Losaline Ma’asi he ‘oku´ ne ma’u ‘a e taukei ngāue ki hono fakalele ha Potungaue Fakapule’anga´ pea ‘oku´ ne toe ma’u mo e taukei fakaako ki he fefakatau’aki (MBA) pea koe’uhi ko e ngaahi koloa ‘oku fefakatau’aki lahi ai ‘a Tonga´ ni koe ngaahi koloa mei he ngaue moe toutai, ‘oku toe ‘ilo lahi kiai ‘a Losaline.

4. Kole atu ki ho’o Fānau´ ke nau faka’apa’apa’i ‘a e fakakaukau ‘a e Kakai´ kapau ‘oku ‘ikai tatau mo ‘enau fakakaukau´ pe ko hano fakaanga’i koe, ‘a e Palemia ‘o Tonga, pea ke nau molumalu fakalongolongo ‘o hangē ko e Fale ‘Alo´ moe fānau e kau Palēmia ki mu’a´ na’a´ ke fa’a fakaanga’i´;

5. Kole atu kia Piveni Piukala pea mo Tu’i Uata ke tuku ‘a e ngaahi ‘ulungaanga fakamanamana mo e ngaahi lea ta’etaau ki he Tu’i, Hou’eiki moe Kakai ‘oku ‘ikai tui tatau mo naua pe ko e Feitu’u´ na kae fakahoko ‘a e ngaahi ‘ulungaanga moe lea ‘oku taau mo fakatupu melino´;

6. Fakatahataha’i ‘a Tonga ‘i ha founga ‘e toe vaofi ange ‘a e Kakai ‘oe Fonua´ mo e Tu’i´ pea moe Hou’eiki´ kae tolonga ‘a e Tonga ‘oku tau polepole ai´, ‘o hangē ko ho’o to’o atu ha taha pe toko ua mei he tepile ‘a e Hou’eiki´ ke mou fengaue’aki he Kapineti´ ke ke fa’u ha Pule’anga ‘e lava ke toe ma’uma’uluta ange ai ‘a Tonga koe’uhi koe kaha’u ‘etau fānau´ he kuo lava ‘a e me’a lahi na’a tau feinga ki ai ki he fakalelei fakapolitikale´.

‘Oku´ ou tui koe’uhī ko e tu’unga fakatu’utamaki ko ia na’e ‘iai ‘a e mo’ui ‘a e Feitu’u´ na he kamata’anga ‘o e ta’u´ ni ‘i ho’o tokoto ‘i Falemahaki´, ‘oku kei tuku taimi atu ‘a e ‘Otua´ ke´ ke fakalelei’i ‘a e ngāue na’a´ tau fakahoko´ ‘oku koe’uhī ko e lelei fakalukufua ‘a e Fonua´. Fai pe ‘a e ngaue ‘a e Feitu’u´ na ke ta’ofi ‘a e faihala he Pule’anga´ mo teke ‘a e ngaahi kaveinga na’a´ tau ngaue ki ai ke fakahoko ‘a e fakalelei fakapolitikale´, kae toe fai pe moe ngaue ‘e melino mo tolonga ange ai ‘a Tonga koe’uhi´ ko e kaha’u ‘etau fānau´.

Fakatokanga’i ko e ngaahi me’a he tohi´ ni ‘oku ‘ikai ha kaunga ki ai ‘a e PSA´, ka ko e tohi fakafo’ituitui pe ‘a’aku koe’uhi ko e ngaahi me’a kuo fakahoko kia au´ ko e fai fakafo’ituitui mai pe. ‘Oku´ ou ‘amanaki te ke tali lelei ‘a e fale’i kuo u ‘oatu he tohi´ ni moe talamonu atu ki he ngaue lahi ‘oku fai´.

Faka’apa’apa atu,

(Mele ‘Amanaki)

Tatau:

Kau Mēmipa ‘o e PTOA

Sekelitali Pule & Sekelitali ki he Kapineti & kau Taki Ngāue

Piveni Piukala & Tu’i Uata