Kakato ouau tapuni fakalotofale Fale Alea 'o Tonga ^Featured

Na'e fakahoko foki 'a e ouau ko'eni 'e he toko 3 'o e Hou'eiki Nopele 'a 'Ene 'Afio pea na'e fakafofonga mai ia 'e Lord Tuita, Lord Vaea mo Lord Luani.

Ko e To folofola mei he Taloni na'e fakahoko ia 'e Lord Tuita pea ko hono fakaikiiki 'oku ha atu 'i lao;

‘Oku ou tuku ‘a e fakafeta’i ki he ‘Otua Mafimafí ‘i he’ene tauhi ‘oku fai ma’a kitautolu ‘o tau toe a’usia ai ‘a e ‘aho ko eni. ‘Oku laumālie lelei pē ‘a e Sea ‘o e Fale Aleá, ‘Eiki Palēmiá, ko e kau Minisitā ‘o e Kapinetí, kau Fakafofonga ‘o e Hou’eiki Nōpelé pea pehē ki he kau Fakafofonga ‘o e Kakaí.

‘Oku mahu’inga ke tau fakamu’omu’a ma’u pē ‘a e ongo kaveinga tu’ukimu’a na’e fakatoka mei he Pule’anga ‘o e ‘Uluaki Fā. Ko e ‘uluakí ko e mo’ui lelei ‘a hono kakai koe’uhí ka ‘ikai ke mo’ui lelei ‘a e kakaí pea ‘e ‘ikai ke lava ke a’usia ‘a e ngaahi kaveingá mo e fiema’ú pea ‘e toe si’isi’i ange ha tokoni pē fakahū pa’anga mai mei he ngaahi fonua mulí.

Ua, ko e akó, ko e mo’ui leleí ko e makatu’unga ia ki ha fonua ‘oku lava me’a mo ako lelei ‘a hono kakaí. Ka a’usia ‘a e ongo kaveinga mahu’inga ko ení pea ‘e malava ke a’usia leva ‘a e kaveinga ‘o e fakatupu koloa faka’ekonōmika ‘a e fonuá. Ko e founga ‘eni na’e a’usia ai ‘a e tu’unga ma’olunga ‘i he fonuá ‘i he kuohilí. ‘I he ngaahi ta’u ‘o e nimangofulu (1950s), onongofulu (1960s) pea mo e ngaahi ta’u ‘o e fitungofulú (1970s). Ka neongo hono a’usia ‘a e tu’unga ma’olunga ko ení ka na’e ‘ikai malava ke tauhi ke hokohoko atu. ‘E lava pē ke pehē ko e fakalakalaka ‘o e tu’unga faka’ekonōmiká ko e langa mei he tu’unga lolotongá ki ha ngaahi taumu’a ‘oku fiema’ú ‘o hangē pē ko e ngaahi palani ke langa ha ngaahi hala fakakavakava, mala’e vakapuna pea pehē ki he uafú pē taulangá.

‘Oku mahu’inga ‘a e ngaahi ngāue langa lalahi ki he kaha’ú koe’uhí ‘oku totonu ke lava ke uta atu ‘a e koloa mei he feitu’u ‘oku ngaohi pē fakatupu aí ke a’u ki he māketí ‘o fou ‘i he ngaahi halá, mala’e vakapuná mo e taulangá.

‘Oku ‘ikai ke lava ‘e he’etau māketi fakalotofonuá ke matu’uaki ‘a e ngaahi totongi ‘o e fefakatau’aki mo tu’apule’angá koe’uhí ko e koloa lahi taha ‘oku hū mai mei tu’apule’angá ko e loló mo e me’atokoní. ‘E tokoni pē ‘a e ngāue’aki ‘o e ma’u’anga ivi ‘oku tolongá ke holoki ‘a e fakamole ki he totongi ‘o e loló, kā ‘oku fiema’u lahi ‘a e tokanga mo e tokoni ‘a e Pule’angá ki he fakatupu fakalotofonua ‘o e me’atokoní ‘i he founga ko hono fokotu’u ha ngaahi tu’utu’uni ke malu’i ‘a e langa ‘o e ngaahi ngāue’angá ‘i he ngoué, toutaí mo e ngāue takimamatá.

Ko ia ‘oku totonu ke fakamu’omu’a ‘a e ngaahi ngāue langa ‘i he va’a ‘o e sekitoa fakataautahá ‘o hangē ko ia kuo fakahā mai he ngaahi fonua ‘oku tokoni ki he langa ‘o e fonuá. ‘Oku mahino ‘a e ngaahi pole ‘i he kaha’ú ko ia ‘oku totonu ke fakamu’omu’a ‘a e kaveinga ko ení ‘i he palani fakalakalaka ‘a e fonuá koe’uhí ‘oku ‘ikai pē ke fe’unga ‘a e ngaahi koloa ‘oku fakatupu fakalotofonuá.

Ko e pole fakalilifu lolotonga ki he fonuá ko e mahaki fakamāmani lahi ko ia ko e COVID-19 ‘o hangē pē ko e faito’o konatapú ‘a ia ‘oku fakatu’utāmaki lahi ki he fonuá kae tautefito ki he to’utupu ‘o e fonuá.

‘Oku ou talamonū atu kiate kimoutolu ‘i he ngāue ke langa pea mo e ‘ofa hotau fonuá.

Tupou VI – Ko e Tu’i.