Fakamālō’ia mateuteu ‘a e fonua ke tali 'a Saikolone Gita ^Featured

‘I he taimi tatau ‘oku fai hono fakamālō’ia ‘a e ngaahi kupu ngāue fekau’aki hange koe Potungāue MEIDECC tautautefito ki he va’a fakamatala’ea mo e va’a ki he ngaahi fakatamaki (NEMO), Komisoni Fakamafolalea ‘a Tonga, Taumalu’i Fonua ‘a ‘Ene ‘Afio, Potungāue Polisi, Poate 'Uhila, Poate Vai mo e ngaahi kupu kehekehe ‘i he Pule’anga mo e sosaieti ‘i he tu’u fakataha ke tu’uaki ‘a e mateuteu ‘a e fonua ke talia ‘a e taufa mo e ha’aha’a ‘o e saikolone ko Gita.

Na’e fakahoko foki ‘e he ngaahi kupu ko’eni honau ngaahi fatongia pea tali mo fakahoko ‘e he kakai ‘o e fonua ‘a e ngaahi na’ina’i ko’eni ‘o iku ki he mateuteu na’e toe lahi ange kimu’a pea tō mai ‘a e saikolone ko Gita.

Ko e fuofua taimi eni ke hoko ai ha me’a pehe ni ‘i Tonga ni ‘a e mateuteu ange ‘a e kakai pea ‘oku ne fakamahino mai ‘a e toe ma’olunga ange ‘a e tekinolosia pehe ki he tu’unga faka-polofesinale ‘a e fakahoko fatongia pe he ki he ngaahi tokoni fakanaunau kuo fakahoko ma’a e ngaahi kupu ko’eni ‘e he ngaahi kautaha tokoni mo e ngaahi fonua muli.

‘Oku kei fakatumutumu ‘a e ni’ihi ‘o e kau faiongoongo muli na’a nau lava mai ke lipooti ‘a e saikolone ni ‘a e ‘ikai ke ‘i ai ha mo’ui ‘e mole neongo na’e ‘i ai pe ‘a e lavelavea ka ‘oku mahino mai na’e ‘i ai ‘a e mateuteu.

Na’e hoko foki mo e lele ta’emalōlō ‘a e fakmafolalea ke tokoni lahi ki he kakai ‘o e fonua ke pukepuke ‘enau tui mo ‘enau mateuteu tukukehe ange ‘a hono ‘omai ‘a e ngaahi fakahinohino ke muimui kiai ‘a e kakai.

‘Oku ‘omai heni ‘ae faka’ilonga lelei ke tu’u fakataha ‘a e fonua ‘i he taimi ‘o e faingata’a pea takitaha tu’u ‘a e ngaahi kupu fekau’aki honau fatongia ka e ola ‘a e taumu’a.

‘Oku ‘ikai puli ‘a e mo’oni ia koe ngaahi fale mo e langa kuo motu’a mo vaivai ‘e tuu lavea ngofua pe ia ki he fa’ahinga saikolone ‘i he malohi ko’eni ka ‘oku mahino mai na’e fai pe ‘a e teuteu pea koe mahu’inga taha koe ‘ikai mole ha mo’ui.

‘Oku tuku mai e Gita ‘a e lesoni mahu’inga ki he fonua ‘a ia ‘oku totonu ke tau ako mei ai pea fakalelei’i ‘a e ngaahi tō nounou ‘i he founga ‘o e tokateu.

Kuo tau teu’i ‘a e kakai fekau’aki mo e tafa’aki ko’eni pea ‘oku mahu’inga ke hokohoko lelei atu ai pe ‘a hono fakalakalaka’i ‘a e taukei mo e ‘ilo ‘i he tafa’aki ko’eni pea ke tokoni ai pe ki he tu’u mateuteu ‘a e fonua ki ha fakatamaki ‘e toe hoko mai ‘i he kaha’u.

‘Oku totonu ke tau fakamālō’ia ‘a e si’i kakai na’e tukuange honau ngaahi famili kanau tu’u ke fakahoko honau ngaahi fatongia ‘i he taimi oku fiema’u ai kinautolu ‘e he fonua mo hono kakai.

Hange koe lea taka ‘i he fonua ni “koe pale ‘o e ngāue malohi mo lahi ko hono toe ‘oatu ha ngaue ‘oku toe lahi ange.”

Mālō e ‘ofa fonua.