'Ikai tali tangi 'a Mateni, Laucala Tapueluelu, Solomone Palu mo e Kele’a: Ofi he kuata miliona e mo'ua Featured
Nuku’alofa, 5 Sepitema, 2016. Kuo ikai tali ‘e he Fakamaau'anga Tangi (Court of Appeal) 'a e tangi 'a e kau Faka'iloa Solomone Palu, Mateni Tapueluelu (‘Etita), Laucala Tapueluelu (Faipulusi) mo e Nusipepa Kele’a 'i he pongopongi 'o e aho ni.
Ko e tangi foki ‘eni fekau’aki mo e tu’utu’uni ‘a e Fakamaau Polisi ko Paula Tatafu ‘i he Fakamaau’anga Polisi ‘i he ta’u 2013 ke mo’ua ‘a e kau faka’iloa pea totongi mo e maumau ki he laui’i kovi’i mo hono takihala’i ‘a e kakai ‘i ha tohi ki he ‘Etita ‘a Solomone Palu na’e pulusi ‘e he Nusiepa Kele’a ‘i he ta’u 2013.
Na'e tangi foki 'a e kau Faka'iloa 'o fakahoko 'i Me 'o e ta'u ni ki he Fakamaau'anga Lahi pea tu'utu'uni ai 'e Fakamaau Lahi Micheal Scott 'i ha tala tu'utu'uni ‘i he Fakamaau’anga Lahi ‘i he 'aho 6 'o Me 2016 'e 'ikai tali 'a e tangi ko'eni ko e 'ikai ha makatu'unga lelei pea tu'uma'u 'a e tautea 'a e Fakamaau'anga Polisi pea tanaki atu kiai mo e fakamole 'a e Talatalaaki 'i he Fakamaau'anga Lahi.
Ko e tu'utu'uni 'eni 'a e Fakamaau'anga Tangi ke tamate'i 'a e tangi ko'eni hili hano fokotu'u atu mei he Loea 'a e Kau Faka'iloa Siosifa Tu'utafaiva ke fakafoki pea tamate'i 'a e tangi ko'eni koe 'ikai ha makatu'unga ke fakahoko 'aki ha tangi.
Na’e ‘eke foki ‘e he kau Talatalaaki ‘e toko 7 ‘a ia ko e kau memipa ‘eni ‘o e Kapineti ‘i he Pule’anga ‘o Tu’ivakanō ‘a e taki pa’anga ‘e $10,000 ki he kau faka’iloa. Ko e ngata’anga pe foki ‘eni ‘o e tautea ‘e foaki he mafai ‘o e Fakamaau’anga Polisi pea na’e tali ‘a e ‘eke ko’eni ‘i he Fakamaau’anga Polisi ‘i Siulai 2013.
Na'e pau ai ke tu'utu'uni ke totongi 'a e maumau tukukehe ange ‘a e ngaahi totongi makehe mo e ngaahi fakamole ‘a ia na'e tananaki ‘o a’u hono fakafuofua ki he pa’anga ‘e $249,442 (Matangitonga, 14 Sune 2013).
Ko e tohi foki ‘eni ‘a Solomone Palu ki he ‘Etita ‘o tukuhifo mo laui'ikovi'i ‘a e Palēmia ‘o e ‘aho koia Lord Tu’ivakanō mo e Kau Minisitā ‘e toko 6 ‘a ia na’e kau kiai ‘a William Clive Edwards, Dr. ‘Ana Taufe’ulungaki, Dr. Viliami Uasike Latu, Fe’ao Vakatā, Sione Sangster Saulala mo Samiu Kuita Vaipulu.
Ko e tohi ‘a Solomone Palu ‘o tukuaki’i ‘a e Kau Memipa ‘o e Kapineti ‘oku nau ngāue hala’aki honau mafai pea nau toe ngauehala’aki ‘a e pa’anga ‘a e fonua ka na'e 'ikai malava ke fakamo'oni 'eni 'e he fa'ahi 'a e kau Faka'iloa 'i he hopo ko'eni. Na’e fakalea foki ‘a e tohi ni ‘i he founga ta'eufi mo ‘ikai fakamatāpule pea na’e tupu ai hono fakahoko ‘a e fakatonutonu ko’eni.
Na’e loea ‘aki foki ‘e he kau Talataaki ‘a William Clive Edwards Sr. pea na’e fakafofonga’i ‘e Samuela ‘Akilisi Pohiva ‘a Solomone Palu mo e tafa’aki ‘a e kau Faka’iloa.
‘Oku mahino foki koe tu’utu’uni ko’eni ‘a e Fakamaau’angaTangi ‘i he pongipongi ‘o e ‘aho ni ‘oku 'oku kei tu'uma'u pea 'a e mo'ua 'i he Fakamaau'anga Polisi tanaki atu kiai mo ha ngaahi totongi 'i he Fakamaau'anga Lahi (Supreme Court) hange koia 'oku 'oatu 'i 'olunga pea 'e toe tanaki atu kiai mo e fakamole ‘i he tangi ko'eni ‘a ia ‘e hiki hake ai pe ‘a mo’ua ‘o e kau faka’iloa ki ha fika ‘oku toe lahi ange 'o fakafuofua ki he pa'anga 'e 250,000.00 (kuata miliona) pe ofi kiai pe lahi hake ai.
Ko e Fakamaau'anga faka'osi pe 'eni ke fai kiai ha tangi 'i he keisi ko'eni pea ko'ene tu'u 'i he taimi ni kuo pau leva ke fakahoko hono totongi 'o e mo'ua pea ka 'ikai ko e fakatautuki 'a e koloa 'a e kau Faka'iloa.
Na’e fakafofonga’i foki ‘a e tafa’aki ‘a e Talatalaaki 'i he hopo Tangi ko’eni ‘e William Edwards Jr. pea Siosifa Tu'utafaiva ma'a e kau Faka'iloa.
34 comments
-
Na'a nau pehee enautolu koenau fakamtala ta'e'ofa mo loi hilo na'e fai ki he kau faka'iloa he'ikai ta'e uesia ai e famili takitaha o e kau faka'iloa? Koena ku vilo atu e hui pea oku tonu kenau tali he ko e kovi na'a nau fai. Ai lea e pa'anga ne tanaki hono fakatau e ongoongo ta'e'ofa na'e fai 'o totongi 'aki e mo'ua pea oo a Lautala mo Mateni ki ha lotu tuku e fie fefine mo fie tangata 'aki e fakamtala loi.
-
Ko e ha hano kovi a hono tuku mai a e moua a e kau tama ni he taha naa nau toe ufi hono tuku hifo a e kau fakailoa
-
FILIMONE TONGA...Mālõ ho'o fakahā loto mai, ka ke kātaki 'o 'oua teke fiu 'i he 'emau puhi hoe 'oku faí...'O kapau 'e pule'i fefeka 'e he kau 'ētitá 'o ta'ota'ofi e ngaahi felaauaki 'i he Nepitunó, 'e fepakipaki ia mo e 'uhinga totonu 'o e "Internet", mo e 'uhinga 'oku 'atā ai ke fai e ngaahi fakaangá ta'e 'uhinga, mo e lea manuki, mo e kape'i − ko e tau'atāina ia 'a e mītiá ke kau mai ki ai 'a e vale mo e poto. Tukukehe pe ke 'oua 'e ta'e fakalao.
Ko e mo'ui'anga 'o e ngaahi "Website" ko e tokolahi 'o e kau lautohi 'oku ōmi ko e manakoa 'o e ngaahi taumu'a 'oku fai ai 'a e felāfoakí. Ko e fili pe 'oku toé, ke 'oua ke te lau 'a e ngaahi laulaunoa 'oku fai.
Pea 'oku 'i ai foki 'a e ni'ihi 'oku nau feinga ke pule'i 'a e ha'ofangā ni 'aki 'enau 'omi 'enau ngaahi "agenda" pea 'ikai kenau tali ke fakafepaki'i 'e ha taha; tautautefito ki he kau Temo mei he Kele'a kuo nau hūmai mo 'enau fakaveve 'o fakamafola holo heni.
Talu mei fuoloa 'a e ngaahi fakamatala 'i he Nepitunó ko e fokotu'utu'u fakaako ketau ako ai (Dr. Mahina, Dr. Helu, Dr. Koloamatangi, Dr. Ka'ili, Dr. Pongi, etc.), pea fehu'ia 'a e fa'utohi kotoa ke ma'u 'a e totonú. Ka 'ikai, 'e fa'ifa'iteliha 'a e loi mo e kākā, mo e fasitu'u 'o hangē ko e ha'ofanga 'o e Kele'á.
'Oku nau kape mai kinautolu 'oka fai atu ha fehu'i, pea nau fakamanamana mai. Ka 'i he 'etau founga faka-Tongá, 'oku 'ikai totonu ke tukuange ke ha'u 'o fai e anga ta'e faka'apa'apa.
Ka 'e 'Ikai tenau ta'e fepaki ma'u pe mo hono fokifokihi mo e fisifisi'i 'o 'enau ngaahi fokotu'utu'ú mei he ngaahi 'atamai fehu'ia (critical minds) 'i he ha'ofangâ ni.
Mālō. -
Koia ai Clive hoko atu leva ke enforce e judgment ae fakamaau, ke fetukutuku atu e kau fa'ifa'iteliha he Lao mo e kau ngutulau koeni ki Tolitoli mo e faka'uli'i hotau Fonua.
-
FAKALALAU, MO FIE'ILO...'Oku mo palataha 'o manako ki he maumau lao mo e fakapo'uli...faimai ai ho'o mo fakamanamana ke mo fai e va'inga kovi. Ko e ngata'anga pe ia ho'o mo 'atamaí?
SULUNGA...Koehā teke ilifia ai na'a fakatonutonu'i atu koe? 'Ikai lava fa'ufa'u ha'o talimai ke totonú? 'Oua temou faitohimai 'aki 'a e loi mo e kākā he 'e fokifokihi mo fisifisi'i ia 'i heni.
Kuo tokolahi e ha'ofangá ni 'oku nau faitohi loto tau'atāina. Mahiono 'oku 'i ai ho'o mou ki'i 'āsenita ke mapule'i 'a e Nepitunó ke hangē ko e Kele'á. Mou kātaki 'o fakalelei'i ho'o mou faitohí ka e tuku e fakamanamana, mo e kape'i holo e kakaí.
Koehā 'oku 'ikai palopalema ai 'a Dr. Mahina mo Dr. Helu 'i he 'emau felāfoaki 'i he Nepitunó. Koehá ho'o mou palopalemá? Pea 'o ka na fakatonutonu mai au, teu taliatu 'aki 'a e totonu 'oku ou 'ilo, ka 'oku ou fai 'i he founga faka'apa'apa.
'Oua temou holi ke 'omai ho'o mou fanga ki'i pusi mei he Kele'á ke fakamanamana mai kiate kimautolu fakakaukau tau'atāiná 'i he Nepitunó. -
'Oku tui 'a e tokolahi ko e ngata'anga 'eni 'o e Kele'a kapau 'e kole a e kau faka'iloa he fakatautuki atu 'enau koloa pea fakangata moe fai fatongia 'a e pepa ni. Ko e tu'u pe foki ia 'a e lao 'oku lava ke fai ha kole ki ha receivership pe koha sino kene tanaki 'a e pa'anga 'a e pepa ni pea toe lava ke fakatau atu 'ene koloa ke ma'u e fakamole 'a e kau mamahi. 'Oku 'uhinga pehe pe 'a e sio he 'oku fu'u lahi e mo'ua pea 'oku 'i ai moe ngaahi mo'ua kehe. 'Oku kei 'i ai e mo'ua kia Clive, Vaipulu, mo e ni'ihi 'i he laui'ikovi'i ai pe. Ko e ngaagi mo'ua kehe ko'eni 'oku lau mano moia pea kuo fa'a tuku mai pe 'ehe ngaahi mitia.
-
Kau me'a 'oku 'ai pe mo tau ki'i fakaoli he 'oku 'ikai koha Falelotu 'eni pea 'oku sai ange 'etau tukuhua ha'atau lau'i ha taha. 'Oku kei fakalata pe 'etau lavelave pea 'oku 'ikai ha paenga ia 'e haohaoa. 'ofa atu
-
Me'a ifo mo'oni hono lau e ngaahi felaafoaki he 'ikai toe 'asi ha tafulu! Malo kau tangata e kataki. Hihihihi
-
Na'e 'i ai 'a e fa'ahinga molumalu makehe 'o e Nepituno 'i he kamata mai, tautautefito ki he ngaahi felingi'aki fakakaukau, pea ko Sione Mokofisi na'e mei fuoloa pe 'ene tohi 'ana mo 'ene hualela 'ene faka-kaukau peau sai'ia 'aupito 'i he taimi 'oku pule'i 'e he kau Admin 'a e ngaahi comment. Ka kou sio he taimi ni kuo tukuange tavale mai 'a e comment pea 'oku 'osi ma'ama'a leva 'etau ki'i peesi 'atautolu 'o hange ko e ngaahi peesi feisipuka 'oku fai e gaahi tauta'aki faka-kauleka ai. Kaikehe li atu 'eku maea 'aku kau hiki au o laulaukonga ha peesi 'oku fe'unga ki hoku to'u. Mou kataki'i ange au.
-
'Oku tali lelei pe Poasi ho'o tokoni. 'Oku fai pe faka'apa'apa lahi ia ki he to'a mei Hule, pea kou tui 'oku pehe pe mo Fakalalafu. Taimi tatau kou sio au na'a ngali malie ange 'emau ki'i tau'akapulu malemale, ke hanganoa mai ai kae holo hifo e tafulu hhh. Teu holomui ai he kuo mei hu hake katau ninimo.