Menu
cache/resized/7a303faa48902efd848c7494b9385c2b.jpg

RED

Rapid Engineering Diagnostic

Specialize in:

...

‘Ilonga e fakapalataha Sea Fale Alea: Fepaki taumu’a pisinisi mo e fatongia Featured

Sea Fale Alea Lord Fakafanua mo e Palemia Samuela 'Akilisi Pohiva Sea Fale Alea Lord Fakafanua mo e Palemia Samuela 'Akilisi Pohiva

27 Fepueli, 2019. ‘Oku ‘i ai a e me’a malie lahi ‘oku hoko ‘i he Fale Alea ‘o Tonga ‘i he ngaahi ‘aho ni 'a ia 'oku pango pea ‘oku ne hulu’i mai ‘a e fiema’u ke tau’atāina ‘a e fatongia mei he ngaahi taumu’a faka pisinisi fakataautaha mo e ngaahi taumu’a fakafo’ituitui ‘a e kau memipa he oku ne fakatupu 'a e faihala (corruptions) pea 'e uesia ai ‘a e fatongia mo e fonua (conflict of interest).

‘I he feme’a’aki ‘a e Fale Alea ‘o Tonga ‘i he ‘aho ni Pulelulu 27 ‘o Fepueli 2019 na'e  hā mahino mei ai ‘a e tu’unga ‘oku ‘i ai ‘a e Sea ‘o e Fale Alea Lord Fakafanua ‘a ia ‘oku mahino mai ‘a ‘ene malele ke kau fakataha mai mo e tafa’aki ‘a e Pule’anga.

‘Oku ta’e’amanekina foki ‘eni he ‘oku fiema’u ke tau’atāina hono fatongia pea ‘oku toe fakatupu fifili he ‘oku ho’ata mai ‘ene mavahe mei hono fanga tokoua Nōpele. ‘Oku lolotonga alea’i foki ‘i he Fale Alea ‘a e ngaahi Lao Fakaangaaanga ‘a ia ‘oku fakataumu’a ke to’o ‘a e ngaahi mafai o e Tu’i neongo hono faka'ikai'i 'e he tafa'aki 'a e Pule'anga pea ‘oku fokotu’u mai mei he Palēmia koe ngaahi lao fakavavevave ‘eni ‘a ia ‘oku toe fehu’ia foki pea koe hā e ‘uhinga hono fakavavevave’i.

‘Oku taukave’i foki ‘e he Hou’eki Nōpele ke ‘ave ‘a e ngaahi lao ko’eni ki he kakai ‘o e fonua ke fakahoko kiai ha’a nau lau ka ‘oku fakafepaki’i ‘e he Sea 'o e Fale Alea ‘a e fokotu’u ko’eni pea ‘asili ai mo ‘ene toe kau ‘a’ana ki he tafa’aki ‘oku tokolahi.

‘I he taimi tatau ‘oku mahino koe anga maheni ‘i he tu’utu’uni ngāue ‘a e Fale Alea koe lao ‘eni ‘oku kaunga tonu ki he kakai ‘o e fonua pea ‘oku totonu ke ‘ave kiate kinautolu ke fakahoko mai kiai ha’a nau lau (public consultations).

Kaikehe, ‘oku mahino mai ‘oku ‘i ai ‘a e me’a ia ‘oku sio kiai ‘a e Sea pea ‘e malava ketau fakalea koe “sio ma’ana” pe koe “siokita” ‘eni ‘a ia ‘oku ‘i ai hono ngaahi makatu’unga mo e fakamo’oni kiai pea 'oku ne tala 'a e mahino.

Kapau koe mavahe ‘a e Sea koha ‘uhinga ‘oku mahino pea ho’ata mei ai ‘a e laumalie ‘oku tau’atāina ‘i he taumu’a ki he lelei fakalukufua ‘a e fonua pea ‘oku ‘ikai toe fehu’ia ia ka ‘oku ‘i ai ‘a e me’a ia ‘oku ‘asi mei ai ‘a ia ‘oku faka’ilonga fehu’i pea ‘oku 'uhinga leva ia 'oku tupu 'eni mei he 'ikai fe'unga  ‘a e taukei 'a e Sea mo e fepaki ‘a hono fatongia mo 'ene taumu’a fakafo’i tuitui 'i he funga 'o 'ene kumi tu'umalie (conflict of interest).

Kuo tuku mai foki ‘e he ongoongo ‘a e Pacific Periscope: Pacific Trade Invest Newsletter ‘a e ongoongo ki he ‘a’ahi mai ki Tonga ni ‘a e tangata pisinisi Nu’usila ko Shazad Ibnul ‘a ia koe pule ia ki he va’a fakalakalaka faka-pisinisi mo e maketi ‘a e Kautaha Nu’usila koe Pacific Islands PowerSmart NZ Limited ‘a ia koe va’a pe ia ‘o e kautaha lahi ko e Vector Limited ‘oku nau ‘iloa ‘i he ngaue ki he ma’u’anga ivi ‘uhila mo e kasa.

Shazad Ibnul pule Va’a Fakalakalaka Faka-pisnisi mo e maketi ‘a e Kautaha Pacific Islands PowerSmart NZ Limited

Na’e muimui mai foki ‘a Ibnul ‘i he kulupu ‘a e Kosilio ‘a e kau pisinisi Tonga ‘o Nu’usila (NZTBC- New Zealand Tongans Business Council) ‘i he ‘a’ahi mai ki Tonga ni ‘i he mahina ko Sepitema 2018 pea na’e fai ai ‘a e fealelea’aki pea mo e Sea ‘o e Fale Alea Lord Fakafanua ‘a ia ‘oku ‘a’ana ‘a e Kautaha ko e Green Energy Technology (GET).

Ko e alea foki ko’eni ‘a ia ‘oku ‘oku hoa ngaue ai ‘a e PowerSmart NZ mo Lord Fakafanua mo 'ene Kautaha GET ‘i he kole ki he Tonga Power Limited (TPL) kenau hoko ‘o ma’u ‘a e laiseni IPP ka nau fo’u mo tufaki ‘a e ‘uhila ki he konga ‘o Tonga ni.

‘I he taimi tatau fakatatau ki he lau 'a e Pacific Periscope ‘oku lolotonga kau pe foki ‘a e Kautaha GET ia ‘a Lord Fakafanua ‘i he ngaahi kautaha kuo fili (shortlisted) kenau fokotu’u ha faama solar 6MW ‘i Tongatapu ni pea kapau ‘e ola lelei ‘enau feinga pea tali ‘e he TPL mo e Pule’anga pea ‘e fakahoko leva ‘a e aleapau ngaue mo e GET ki he ta’u ‘e 25.

Ko e poini ia heni koe mahino lelei mai ‘a e fepaki ‘a e fatongia mo e taumu’a fakatatautaha mo fakafo’ituitui ‘a ia ‘oku fu’u ‘ilonga lelei ‘a e mahu’inga ange ‘a e fiema’u pisinisi ‘a e Sea mo ‘ene feinga ke fakatonu ki he Pule’anga ‘i he’ene sio loloa ki he fonua fakalukufua.

Ko e konga ‘o e liliu faka-politikale ‘o e ta’u 2010 na’e ‘ikai ke loto ai ‘a e laka hake he peseti ‘e 95% ‘o e kakai ‘o e fonua ke ‘alasi ‘a e mafai ‘o e Tu’i, Lao Kelekele mo e Hou’eiki.

Ko e ngaahi lao fakaangaanga ‘oku lolotonga alea’i ‘i he Fale Alea ‘i he taimi ni koe kamata ia ke feinga mai ‘a e kameli ki he loto teniti (hūfanga he fakatapu) pea ‘oku felave’i tonu ia mo e mafai ‘o e Tu’i, Hou’eiki mo e Kelekele neongo hono faka’ikai’i ‘e he Palemia mo e Pule’anga.

Kuo sio kehe ‘a e Sea ia ‘o e Fale Alea mei hono toe fakafoki ki he kakai he ko honau loto ia pea toe faka’uhinga mai ia ‘oku ‘ikai uesia heni ‘a e mafai ‘o e Tu’i, kelekele mo e Hou’eiki hange koia kuo tu’utu’uni kiai ‘a e Kupu 79 ‘o e Konistutone.

'I he tafa'aki 'e taha 'oku 'i ai 'a e tui 'oku 'ikai kene mea'i 'a e asenita 'oku muimui 'i he Lao Fakaanganaga ko'eni pea 'oku malava nai kene lau 'i he vahavaha'a laini 'a e iku'anga 'o e nga'unu 'oku ne fakahoko pe 'ikai?. 'Oku ne mea'i nai 'a e taumu'a 'a e Palemia fekau'aki mo e Tu'i? pe 'oku so ia ki he miliona 'i he mui'i tanolo 'e taha?.

‘Oku fu’u mahino ‘a e fakapalataha ‘a e Sea ‘o e Fale Alea 'asili ai mo 'ene tu'u mei he tafa'aki 'oku tokolahi faka paloti pea 'oku malava ketau fakalea ‘oku sio ia ke ma’u ‘e he’ene kautaha GET ‘a e monu’ia faka-pisinisi kae faka’ofa hotau tukufakaholo kuo laui senituli mai pea ‘oku kei Tonga ai ‘a Tonga ‘o kau ai mo hono hingoa tukufakaholo.

'Oku lahi 'a e laulea 'i he fonua 'i he 'aho ni 'o a'u ki he ngaahi fokotu'u kuo he'aki 'i he papulika 'o pehe kuo fu'u 'ilonga 'a e fakapalataha 'a e Sea pea kuo taimi ke fakafisi leva.

 

14 comments

  • Meleane Hoa Tongia
    Meleane Hoa Tongia Thursday, 28 February 2019 08:25 Comment Link

    Mo'oni ai 'etau Lea Tonga" Me'a Fakavale he anga ka ko e Masiva." Ka 'ikai pe ke Taloni mo Pule a SISU 'i heetau Mo'ui, pea ko e me'a pe ena 'e hoko. Ko e 'ikai ha toe 'Ofa mo ha Manatu ki he MO'ONI MO E FAITOTONU 'o hotau Fatongia... 'Ofa lahi atu ki he ngaahi Loto kuo kafo, katau Lotu ke lahi pea piki ke ma'u ki he FONO HAOHAOA 'O E TAU'ATAINA(James 1:25) Fakapapau'i ko hotau Polepole'anga ko 'etau kau mo SIHOVA. ???

    Report
  • Tevita Fakaotau
    Tevita Fakaotau Thursday, 28 February 2019 08:23 Comment Link

    Lord Fakafanua, please resign now...

    Report
  • Sione Mafi
    Sione Mafi Thursday, 28 February 2019 08:23 Comment Link

    'Oku totonu mo taau ke fakafisi leva 'a Lord Fakafanua. Fu'u 'ilonga 'ene interests mo e fakapalataha. Malo Hou'eiki Nopele e tu'u ma'a e kakai.

    Report
  • Toa-ko-Tuku-ki-Langi, Ovava-ko-Tauhi-Kiai
    Toa-ko-Tuku-ki-Langi, Ovava-ko-Tauhi-Kiai Thursday, 28 February 2019 07:37 Comment Link

    'Oku mau fakamalo lahi atu 'Etita he lelei huluhulu hotau hala hono fakamaama 'etau sio ki he kaupo'uli 'oku to he fonua he ngaue 'a e Palemia Samuela 'Akilisi Pohiva mo e Pule'anga ka e tautefto ki he kau Minisita 'a ia kuo fili 'a e Sea 'o e Falealea Nopele Fakafanua ke hinga ki ai he'ene kumi tupu fakapa'anga fakapisinisi taautaha mo fakasiokita mo fakakepitaisi mo ta'e'ofa 'o heva atu mo laka hake he lelei fakapa'anga fakatokolahi fakamolale/faka'efika siokitu'a mo faka'apa'apa ki he lukufua mo e katoa 'o e fonua mo e kakai. 'Oku pehe tofu 'a e nanungna mo e nunu'a 'o e sistemi 'ikonomika mo politikale faka-Uesite 'o e kepitalisi mo temokalati fo'ou kuo hake'uta 'i Tonga 'oku tefito he mo'ui fakataautaha/fakasiokita 'a ia kuo ne 'akilotoa mo kumoa 'a e sisitemi 'ikonomika mo politikale faka-Tonga 'oku tefito he faifatongia mo e tauhiva 'oku ne fakatupu 'a e melino mo e fiefia mo e tau'ataina. 'Oku fu'u totu'a 'a e mo'ui siokita mo fta'e'ofa 'a e Sea 'o e Falealea ke po'uli 'ene mamata mo puli 'a e me'a totonu ke fai he ko e Nopele ia 'Ene 'Afio mo e fonua 'oku tukufakaholo mo kau he tukufakaholo tupu'a 'o e fonua mo e kakai. 'Oku mo'oni ai 'a e lau 'a Sofokilisi 'i Kalisi mu'a "Ko e toki mata e ka e 'ikai mamata!"

    Report

Leave a comment

Make sure you enter all the required information, indicated by an asterisk (*). HTML code is not allowed.

back to top