Loi tukuaki'i 'e he Palemia na'e felekeu 'a e kau atu 'a Tonga ki he Sipoti Pasifiki 2015: TASANOC ^Featured

Me’apango ko e ngaahi me’a ne ‘ohake ‘e he Palemia na’e ‘osi ‘oatu ki ‘ai ‘ e tali ‘a e ‘Ofisi ‘o fakafou ‘i he Fakamatala Pa’anga kuo ‘osi ‘aotita’i (pea ko e ngaue ko ia na’e fakahoko ‘e he ‘Aotita ‘a e Pule’anga).

‘Oku ‘ikai ke mahino pe kuo me’a ‘a e Palemia ki he Fakamatala ko ia ‘a ia ‘oku ‘asi lelei pe ai ‘oku ‘ikai ha mo’ua $300,000 hange ko ‘ene malanga. Ko e Fakamatala ‘aotita ko eni na’e ‘osi fakahu ki Fale Pa’anga pea mo e tatau ki he ‘Ofisi Sipoti ‘aee ‘oku fakamalumalu he Potungaue Fakalotofonua (Ministry of Internal Affairs, MIA).

‘Oku taki hala foki ‘a e fakamatala ni he ko e konga lahi ‘o e pa’anga ko eni ne totongi hangatonu pe ia ki he ngaahi sevesi na’e kaunga ki he ngaue ni, hange ko e folau (travel airfares) ‘a ia na’e totongi fakahangatonu pe eni ia ki he Fiji Airways.

Na’a ne ‘ohake foki mo ‘ene pehe ‘oku te’eki ke ‘oatu ha Fakamatala Pa’anga mei he TASANOC ki he ngaahi pa’anga kuo tokoni mai’aki ‘e he pule’anga.

Me’apango pe ‘oku mahalo ‘oku ‘ikai a’u atu ki ai ‘a e ngaahi Fakamatala kuo ‘osi fakahu atu ki he MIA pea pehe mo Fale Pa’anga ‘a e ngaahi fakamatala kotoa ko eni ‘o a’u mai ki he tokoni fakamuimui taha ko e Sipoti Komoniueli ‘i he Gold Coast he ta’u kuo ’osi pea ne fakapipiki atu fakataha mo e Lipooti ‘a e Pule Folau (Chef de Mission Report) pea pehee foki ki he sipoti ‘Olimipiki ‘a e To’utupu (Youth Olympic Games) na’e fakahoko ki Buenos Aires ‘i ‘Okatopa ‘o e ta’u kuo ‘osi pea na’e kau ai mo hono fakafoki ‘o e toenga pa’anga mei he
folau koia.

Ko ‘ene pehee koee na’e fakafolau ‘a e kau ‘ofisa (officials) ‘o tokolahi ange ia he kau sipoti ‘oku hala mo ia. Ko e timi sipoti kotoa pe kuo ‘osi ‘i ai ‘a e founga fakafuofua ‘o e tokolahi ‘o e kau ‘ofisa ‘o fakatatau ki he kau sipoti (officials per athletes calculation).

‘Oku te’eki ke maumau’i tu’o taha ‘e he ngaahi timi sipoti mei Tonga ‘a e tokolahi ko eni ‘o tatau pe he sipoti ‘Olimipiki, Komoniueli pe sipoti Pasifiki.

Na’a ne pehee foki na’e ‘ave ‘a e kau sipoti na’e ‘ikai ke nau paasi (qualify) ka ko e lelei taha pe ia ‘o e kau sipoti “fakatatau ki he fili (selection) mai ‘e he ngaahi Komiti Sipoti Fakafonua (National Federations).

Na’e ‘i ai foki ‘a e ngaahi timi sipoti na’e ‘ikai ke tali ia ‘e he Poate ‘a e TASA he ‘aho koia (‘o makatu’unga ‘i he ‘uhinga fakapa’anga) ka ne nau fakatangi kinautolu ki he kau Minisita ‘o hoko ai ‘a e palopalema na’e ‘ohake.

Na’a ne pehe na’e ‘omai ‘ene tohi fehu’i ki ha fakamatala pa’anga mei he TASANOC pea ko ‘ene pehee na’e ‘oatu ‘a e tali “oku ‘ikai ke mau taliui ki he pule’anga” ‘oku hala mo ia.

Ko e pule’anga ko e taha ia ‘o homau ngaahi hoa ngaue (partner/stakeholder) pea ko ia ai ‘oku ‘oatu ‘a e fakamatala pa’anga (‘osi ‘aotita’i) he ta’u kotoa pe ki he kau memipa kau ai mo homau ngaahi hoa ngaue (hange ko e pule’anga).

Me’apango na’a ‘oku ‘ikai a’u atu ki hono tesi ka ‘oku ‘osi faingamalie (available) ‘a e ngaahi fakamatala kotoa ko eni he ta’u kotoa.

Koe’uhi ko ‘emau unga ngaue ki he Komiti ‘Olimipiki Fakavaha’apule’anga (International Olympic Committee,IOC), kuopau ke mau fakakakato ‘a e fiema’u he ta’u kotoa ke ‘oatu ‘a e fakamatala ngaue (annual report) mo e fakamatala pa’anga kuo ‘osi ‘aotita’i pea
makatu’unga ai hono tuku mai ‘a e pa’anga ngaue ki he ta’u takitaha mo e hokohoko atu.

Ko e talu eni mei he 1984 ‘a ‘etau hoko ko e memipa he IOC pea ‘oku te’eki ke ta’ofi pe ‘ikai tukumai ha pa’anga ngaue koe’uhi he ’oku mau fakakakato ‘a e fiema’u ko eni he ta’u kotoa.

‘Oku fakahoko foki mo e ngaahi a’a’ahi mai mei he ‘ofisi fakafeitu’u (regional office) ke tokoni mo vakai’i ‘a e faifatongia ‘a hono kau memipa mo e ngaahi tafa’aki ngaue ‘e ala fai ai ha tokoni.