Lototaha ngaahi fonua Kosilio Sipoti Pasifiki ke faka'ilo 'a Tonga Featured
Kau taki 'o e Kosilio Sipoti 'a e Pasifiki
12 Tisema, 2017. Na’e lototaha mo poupou ‘a e ngaahi fonua memipa ‘o e Fakataha Lahi ‘a e Kosilio Sipoti ‘a e Pasifiki ke hoko atu ‘a e ngaue fakalao ki he Pule’anga Tonga hili ko ia ‘enau tu’utu’uni mo fakaha ke kanseli ‘a hono fakahoko ‘e Tonga ‘a e Sipoti Pasifiki ‘o e 2019.
Ko e tu’utu’uni eni ‘a e ngaahi fonua memipa mo e ngaahi vahenga ‘e 22 lolotonga ‘a e Fakataha Lahi fakata’u ‘a e Kosilio Sipoti ‘a e Pasifiki na’e fakahoko he Sapate kuo ‘osi, 10 Tisema ‘i Port Vila, Vanuatu pea ko e a’u mai ia ‘a Sipoti Si’i ‘a e Pasifiki ki he kakato ‘a e ‘uluaki uike ‘o e fe’auhi.
Hange pe ko ia kuo ‘osi tuku atu he ngaahi ma’u’anga ongoongo he konga kimu’a ‘o e ta’u ni ‘a e tu’utu’uni ko ia ‘a e Kapineti mo e Pule’anga ke kaniseli ‘a hono toe fakahoko ‘o e Sipoti Pasifiki 2019, pea na’e fakaha ai pe ha tali mei Kosilio Sipoti te nau fakahoko ha ngaue fakalao koe’uhi ko e maumau’i ‘o e aleapau, pea ko eni kuo poupou kakato ki ai ‘a e ngaahi fonua memipa.
Kuo fakahoko atu foki ‘e he Kosilio ‘a e ola ‘o e tu’utu’uni ki he ‘enau Fakafofonga lao ‘oku ngaue ‘i Tonga ni, William Edwards jnr, ke ne kamata ngaue leva ki he ngaahi sitepu ki hono faka’ilo mo e ‘eke maumau ‘a ia ‘oku fakafuofua ki he pa’anga ‘e ‘i he laui miliona.
Ko e tu’utu’uni ko ia ‘a e ngaahi fonua memipa ke fakahoko ‘a e ngaue fakalao ki he Pule’anga Tonga, na’e hili pe ia mei he tu’utu’uni ‘a e Kosilio ke tuli fakataimi ‘a e Komiti Sipoti Pasifiki ‘a Tahiti (pe French Polynesia PGA) “koe’uhi ko e feinga ‘a e Pule’anga ke nau kaunoa pea ‘e uesia ai ‘a e tau’ataina mo e ngaue ‘a e Komiti Sipoti fakafonua mo hono kau memipa.
‘Oku hoha’a heni ‘a e Komiti Sipoti Pasifiki mo Fakafonua ‘a Tonga (TASANOC) ki he ngaahi ngaue pehe ni he ‘e malava ke hoko heni pea ‘e malava ke hoko ai ‘a e tuli fakataimi pe kapusi kitautolu mei he’etau memipa he Kosilio Sipoti ‘o mole ai hotau ngaahi faingamalie ki he Sipoti Pasifiki mo ha to e ngaahi fe’auhi sipoti fakavaha’apule’anga pehee.
3 comments
-
'oua 'e fiu ko 'etau kei longoa'a ni ko e tu'utu'uni fakatikitato 'a homou palemia ke ta'ofi 'a e sipoti hili ange koia ne lahi 'a e ngaahi pa'anga tokoni mei muli ne 'osi maau ke fakapa'anga 'aki 'a e sipoti ka 'oku 'ikai ko ha noo 'a ia 'oku komo 'uto'i 'aki koe 'e 'Akili. 'Osi 'ene tala he kamata 'anga 'o 'ene teemi mo 'ene taukave'i 'e fakahoko pe sipoti 'i he'ene falala ki he'ene fu'u alea mo e taki Papua 'e foaki mai 'e Papua 'a e lau miliona ki tonga ni ke tokoni ki he sipoti. Pea ko 'ene 'ilo pe 'a e paku 'o 'ene ki'i alea ta'elava pea ne ta'ofi ai pe 'a e sipoti pea loi leva ki he liipooti 'a e ADB 'a e liipooti na'e fa'u 'i he 'osi e laulaui ta'u mei ai. Ta'ofi 'a e sipoti ia 'o tala 'oku 'ikai ke 'i ai ha pa'anga ka ko e pa'anga ia mei fe 'oku fai 'aki e langa paaka maumautaimi 'i Popua.
-
Ta koe me'a ena kuo toki a'u kiai ae tu'utu'u ni ae council.
1.Kae fua ha'u ae Ki'i Initia o Falelo mai hono fkilifia'i mo fkmanamana'i kitautolu ?
2.Ko hai ae kau fkfofonga Tonga oku kau kihe Kosilio ko eni?
3 .Oku ki'i ngalivale a e ikai ke ongo mai koe ha ha'a nau Taukapo ? He ko enau iai koe Puleanga moe Fonua.
4.oku nau pehee e ma'u ha'a nau compensation mei ai . "Ka koe manako maka fai ki moana pe" -
'Oku 'ikai ke mahino ka na'e totonu matu'aki fakafepaki'i mamafa 'ehe fakafofonga pe kau fakafofonga mei Tonga 'ae fokotu'u ko'eni pea 'oua tenau hikinima kiai he taimi na'e fai ai e paloti. Pea kapau na'a nau hikinima kiai pea koe pehee ai ke 'osi e saikolo 'e taaufehi'a.
Tukukehe ange kapau 'oku 'iai ha merit 'oe faka'ilo ko'eni, pea koe me'a ia ke toki vete mei he fakamaau'anga ka 'oku fakaoli kapau na'e hiki nima e kau fakafofonga Tonga, mei he TASA, ke faka'ilo 'a Tonga.
Mahino 'aupito 'enau (lau fakafofoga mei he TASA) loto mamahi ki he Palemia, 'Akilisi Pohiva hili hono kaniseli e sipoti ki Tonga 2019, ka 'oku 'ikai koe faka'ilo 'eni 'o 'Akilisi ka koe Pule'anga Tonga. Faka'ofo'ofa'enau poupou kapau koe faka'ilo 'o 'Akilisi ka 'oku 'ikai ke pehee.
Sipoti 'ene 'e fiha moe no pa'anga 'ae TASA he pule'anga ke totongi 'aki e fakamole ki he folau ki he ngaahi sipoti ko'eni pea talu ai pe mo hono ta'etotongi 'ehe TASA hono ngaahi mo'ua ko'eni. Pea 'oku sai pe ia ke tokoni e pule'anga ki he fanau sipoti ka koe poupou ko'eni 'a TASA ke faka'ilo e Pule'anga Tonga 'oku tu'u 'ia he faikehe. Why bite the hands that feed you?
Ko'ena koe sipoti 'ena he 2019 'e lava pe 'i Ha'amoa pea 'oku ou tui te mou (TASA) toe kole pa'anga ki he Pule'anga ke tokoni ki he folau 'ae kau sipoti. Malie atu.