Fuofua Fakataha ‘a e Potungaue Ngaahi Ngaue Fakalotofonua ‘i Niuafo’ou ^Featured

‘I he ‘aho Monite 3 ‘o ‘Akosi na’e fakahoko ai ‘a e fakataha ‘a e kau folau mo e Fakafofonga Pule’anga, Pulefakavahe pea moe kau ‘Ofisakolo ‘o Niua ni ke fakama’ala’ala ‘a e palani moe taumu’a ngaue ‘a e kau folau.

Na’e kamata foki ‘i he ‘aho ni, ‘aho Tusite 4 ‘o ‘Akosi ni ‘a e fuofua fakataha ‘a e ‘Eiki Minisita ‘o e Potungaue ki he ngaahi ngaue fakalotofonua Hon Vatau Hui pea mo ’ene timi ngaue ne nau folau mai ki Niuafo’ou ni pea moe kainga ‘o ‘Esia, Niuafo’ou ni ‘i he taimi 9am ‘i he fale fakataha’anga ‘o e Siasi Uesiliana Tau’ataina ‘o Tonga ‘o ‘Esia.

Na’e kamata’aki ‘a e fakataha ni ‘a e lea talitali ‘o e kau ngaue pea moe kainga ‘Esia ki he polokakama ni pea na’e tataki mo fakataukei ia ‘e he fakafofonga pule’anga ‘o Niuafo’ou ni ko Bob Taylor Tonga. Na’e hoko atu ai pe ki he lotu kamata ‘o e fakataha’anga, na’e fakahoko ia ‘e he setuata lahi siasi Uesiliana ai pe ‘o ‘Esia.

Na’e hoko atu leva ‘a e fakataha’anga ki hono fakama’ala’ala mo fakataukei ‘a e ‘uhinga mo e taumu’a ‘o e folau mai ‘a e ‘eiki minisita mo ’ene potungaue ki Niua ni, pea na’e fakahoko ia ‘e he taki ‘o e kau folau ni Mrs Lilieta Takau.

Ko e kavienga pe ko e taumu’a ‘o e folau ni “KE ‘OUA NA’A LI’EKINA – NIUA” ,Ko e visone ia mo e faka’amu ‘a e ‘eiki minisita ‘o e potungaue ke tokoni’i mo faka’ilo ki he kainga ‘o e ongo Niua ‘a e ngahi taumu’a ngaue kehekehe ‘a e potungae mo fakaa’u mai ‘a e ngaahi faingamalie mo e ngaahi tokoni ‘oku lave monu ai ‘a e kakai ‘o Tongatapu, ke si’i tofanga ai mo e kainga mei motu mama’o.

Na’e fakahoko ai pe mo hono fakafe’iloaki ‘a e ngaahi va’a ngaue ‘a e potungaue na’a nau kau mai ki he folau ni; ‘a ia na’e kau mai ki heni ‘a e va’a ki he tesi ‘a e kau taki lotu, va’a ki he to’utpu, va’a ma’ungaue ki muli, va’a ki he kakai fefine, va’a ki he Sipoti, va’a ki hono tokangaekina e malu moe hao fakasosiale ‘a e kakai tu’u lavea ngofua (Kau faingata’ia).

Na’e ma’u faingamalie ai pe ke fakahoko ‘e he kau fakafofonga ‘o e ngaahi va’a ngaue ha talanoa ki he kainga ‘Esia fekau’aki mo e ngaahi ngaue,  palani, fatongia mo e ngaahi taumu’a kehekehe ‘o e ngaahi va’a ngaue ‘a e potungaue fakalotofonua.

‘Ikai ngata ai, ka na’e toe lava foki ‘e he kau fakafofonga ‘o fakama’ala’ala ki he ngaahi monu’ia mo e ngaahi tokoni ‘i he ngaahi va’a kehekehe ‘o e potungaue ‘e lava ke tokoni ki he langa fakalakalaka, ‘o tautautefito ki he ngaahi monu’ia kuo lave ai ‘a Tongatapu mo e ‘u ‘otu motu kehe, pea ‘oku faka’amu ke lave ai foki mo e ongo Niua pea koe taha ia ‘o e tefito’i taumu’a ‘o e folau ni.

‘Oku ta’imalie foki ‘a e folau ni he ’oku malava ‘o kau mai mo e ngaahi va’a fengaue’aki ‘a e potungaue fakalotofonua ‘a ia ko e World Bank SET Project (Taukei ‘ilo mo Ma’u Ngaue ‘a e Kakai Tonga), To’utupu Fakafonua, Salvation Army – Va’a ki he to’utupu, Tonga Family Health, Tonga Netball Association pea moe Lotu hufia Ma’ae Fonua mo enau ngaahi poloseki kehekehe pe ‘oku ‘i ai e ngaahi monu’ia mo e ngaahi faingamalie ‘e tokoni mo faingamalie ai hotau kainga Niuafo’ou.

Na’e toki me’a fakama’opo’opo ai pe ‘e he ‘Eiki Minisita ‘o e potungaue ‘a e fuofua fakataha’anga ‘a e potungaue ‘i he vahe fonua Niuafo’ou.

‘I he houa efiafi leva na’e lava atu ai ‘a e kau fakafofonga mei he ngaahi va’a ngaue ‘a e Potungaue ‘o fakahoko ‘a e ngaahi a’u tonu, savea moe ngaahi polokalama sipoti moe fakamalohisino ki he ngaahi tukui kolo.

Na’e lava ai pe mo hono fakahoko i he aho 5 ‘o ‘Aokosi ‘a e fakataha hono ua ‘a e potungaue pea moe kainga ‘o Sapa’ata, pea mo Kolofo’ou ‘i he ‘aho ni. Pea ‘e hokohoko atu ai pe ‘a e ngaahi polokalama ki he ngaahi tukui kolo ‘o a’u ki he ‘aho 15 ‘o ‘Akosi ni. Pea temau toki mavahe atu aipe ki Niuatoputapu ‘o fakafuofua ki he ‘aho 17 ‘o e mahinani aipe.