Tuku ki tu’a fatongia ki hono fakahifo mo fakaheka ‘o e ngaahi uta ‘i he Uafu Kuini Salote ^Featured

‘I he polokalama fakalelei ngaue ko eni, na’e fakahoko ai ‘e he kau mataotao mei he Pangike Fakalakalaka ‘o ‘Esia (ADB) ‘a hono vakai’i ‘a e fakahoko fatongia ‘i he konga kimu’a ‘i he uafu fakavaha’apule’anga Nuku’alofa ke sio ki ha founga ‘e toe leleiange ai e sevesi ki he kakai pea mo toe poupou’i mo tokoni’i foki ‘a e va’a fengaue’aki pea moe sekitoa taautaha.

Na’e fakahŪ mai ‘a e lipooti ‘a e Pangike Fakalakalaka ‘o ‘Esia fakataha mo ha ngaahi fokotu’u ki ha founga ke fakahoko ‘e he Ma’u Mafai ki he Ngaahi Taulanga ke maa’usia ‘a e taumu’a fakalelei ngaue ‘a e Pule’anga.

Na’e poupou mo tali ‘e he Poate ‘o e Ma’u Mafai ki he Ngaahi Taulanga ‘a e fokotu’utuú mei he lipooti ke ngaue’aki ‘a e founga ko e fengaue’aki fakataha ‘i he vaha’a ‘o e Pule’anga mo e ngaahi Kautaha Taautaha (Public Private Partnership) á ia ko e founga lelei taha ia ke fakahoko ‘aki e fakalelei ngaue ni.

Na’e fakahu ki he Kapineti ó e Pule’anga Tonga, pea tu’utu’uni í he ‘aho 9 ‘o Novema 2018 ke tuku ki tu’a (privatise) ‘a e konga ‘o e ngaahi fatongia ‘a e Ma’u Mafai ki he Ngaahi Taulanga ki hono fakahifo mo fakaheka ó e ngaahi uta (stevedoring services), fe’unu’aki ‘o e ngaahi uta (cargo handling), tauhi ó e uta (storage) pea mo hono ‘ave kitu’a mo fakahu ki loto e ngaahi uta (deliver & receipt of cargo) ‘i he uafu fakavaha’a pule’anga Nuku’alofa ki ha kautaha taautaha Tonga te nau fie fakahoko ‘a e ngaue ni.

Ko e vā ngaue ni ‘e fakafou ia ‘i ha Aleapau Fakangaue (Concession Contract) ‘i he vā ‘o e Ma’u Mafai ki he Ngaahi Taulanga pea mo ha Kautaha Tonga ke fakapapau’i ‘oku malu’i ‘a e vā fengaue’aki ni, ‘o fakatatau pe ki he tu’utu’uni ngaue ‘a e Ma’u Mafai ki he Ngaahi Taulanga mo e Lao ‘o e Fonua.

Kuo kamata e ngaue á e Maú Mafai ki he Ngaahi Taulanga (Ports Authority Tonga) fakataha mo e Pangike Fakalakalaka ó Ésia (ADB) pea mo e Potungaue ki he Ngaahi Pisinisi á e Puleánga (Ministry of Public Enterprises) ke fakakakato á e ngaahi tuútuúni ngāue felaveí moe fatongia kuo tuku mai mei he Pule’anga ka ko’e ma’u ‘inasi ki he Ma’u Mafai ki he Ngaahi Taulanga.

Kuo tali foki é he Poate ó e Maú Mafai ki he Ngaahi Taulanga ke fokotuú ha komiti ngaue ó sea ai á e Pule Lahi ó e Potungaue ki he Ngaahi Pisinisi á e Puleánga ke tokoni ki he Poate ‘i hono fakahoko (implement) ‘a e ngaahi ngaue (process) ki hono tuku kitu’a ‘a e sevesi kuo fakamatala ‘i ‘olunga ke fakahoko ‘e ha Kautaha Tonga pe ‘e taha mei he sekitoa taautaha.

Í he kakato ‘a e ngaahi fatongia ki he Aleapau Ngaue mo e ngaahi tuútuúni ngaue, é tuku atu leva á e ngaahi fakamatala fakaikiiki ki ha tohi talamahuínga mai mei he ngaahi Kautaha Taautaha ó e Fonua ki hono fakahoko ó e fatongia ni í he Uafu Fakatuápuleánga Nuku’alofa (Queen Salote International Wharf).

- Poate Taulanga