Natula 'o e Politikale Konga 2
Hokoatu/Continue
‘Oku hoko foki ‘i hotau ki’i fonua masiva ni ‘a e kamata ke kau mai ‘a e kakai ‘o e fonua ki he ngaahi talanga faka politikale pea ‘oku ho’ata mai mei ai ‘a e ta’au ‘o e fakalakalaka ‘o ‘ikai ngata ‘i he ako lelei ‘a e kakai, fakalakalaka faka sosiale, faka ‘ikonomika, ta’au malohi ‘o e tekinolosia mo e lahi ‘a e ngaahi uesia (influence) ‘i he’etau fehikitaki mo e hikifonua ki muli. ‘Oku ‘i ai foki ‘a e ngaahi me’a mahu’inga ke tau faka tokanga’i heni ‘a ia koe ‘ikai ke tatau ‘a e natula ‘o e politikale ‘i he fonua kotoa he ‘oku kehekehe pe ‘o fakatatau ki he fa’unga fakasosiale, faka tukufakaholo, mo faka ‘ikonomika ‘o ha fonua. ‘Oku ‘i ai hono lelei mo hono fakatu’utamaki ‘a e ho’ata mai ‘oku ‘i ai ‘a e tokolahi he fonua ‘oku nofo honau taimi mo’enau manako ‘i he talatalanoa ‘i he politikale pea mo faka’uhi’uhinga ki he ngaahi ngāue ‘oku fakahoko he tapa kehekehe he sosaieti kae tautautefito ki he ngaahi fakahoko fatongia ‘a e ma’u mafai.
Neu lave atu foki ‘i ‘olunga ki he lelei ‘a e ‘ilo mo mahu’inga’ia ‘a e kakai ‘i honau ‘ātakai fakapolitikale ka ‘oku toe mahu’inga foki ke fakapotopoto ‘a e anga ‘enau sio mo ‘enau fakamaau ki he ngaahi me’a fakapolitikale ‘oku hoko ‘i he fonua. ‘Oku totonu, taau mo mahu’inga foki ke fakamamafa’i koe ngāue ‘a e Pule’anga kotoa ma’ae kakai ka ‘oku ‘ikai koha sino kehe ‘a e Pule’anga ia mei he fonua ‘o hangē koe faka’uhinga ‘oku toutotu he’aki ‘e he ni’ihi ‘o e fonua. Kapau ‘e ‘ikai ha kakai ‘e ‘ikai ha Pule’anga pea koe Pule’anga kotoa pe ‘i he ngaahi fonua Temokalati ‘oku nofo taha ‘enau vīsone ‘i he ngaahi me’a ‘e lelei ki he kakai ‘o e fonua pea ‘oku fa’u leva ‘enau ngaahi tu’utu’uni ngāue (policies) ‘o fakatatau ki he vīsone moe siate folau ‘oku fokotu’utu’u ke lele ai ‘a e fonua. Pea koe ‘uhinga ia ‘oku malava ai ke fokotu’u ‘a e ngaahi vā fengāue’aki (bilateral relations) ma’u ‘a e ngaahi tokoni lahi mei he ngaahi fonua muli moe ngaahi hoa ngāue koe mahino lelei ‘a e taumu’a ngāue ‘a ha Pule’anga ma’ae kakai ‘o e fonua.
‘Oku ‘ikai ha Pule’anga ‘e haohaoa ka ‘oku ho’ata mai ‘i he ngaahi fonua lahi ‘a hono me’angāue ‘aki ‘e he kakai ‘oku nau ngāue faka politikale (politicians) ‘a e kakai ‘o e fonua koha me’angāue (Political tool) ki hono taukave’i ‘enau ngaahi taumu’a fakataautaha (personal interests) ka ‘oku ‘ikai koha taumu’a ‘oku fakalukufua. ‘Oku ngāue lahi ‘aki foki ‘eni ‘e he ngaahi fa’ahi fakaanga ‘a hono tukuaki’i ma’u pe ‘a e Pule’anga ‘o e ‘aho ki he ngaahi ola kovi ‘oku hoko he fonua pea mo’ungaloa hifo ai foki ‘a e ngaahi tupu’anga totonu ‘o e ngaahi palopalema faka sosiale mo faka’ikonomika kae tuhu taha ‘a e ngaahi tao ki he Pule’anga. ‘Oku mahu’inga ‘a e fakaanga langa hake (constructive criticisms) pea ‘oku hoko pe foki ia he taimi ‘e ni’ihi ka ‘oku natula pe foki ‘a e politikale kene ‘omai ‘a e ngaahi me’a ‘oku ta’e’amanekina ke hoko pea koe taimi ia ‘oku ho’ata mai ai ‘a e natula faka monumanu (Hufanga he Fakatapu) ‘o e mala’e ni Hangē koe lau ‘a ‘Alisitōtelo ‘o Kalisi.
‘Oku fa’a malele ngofua ‘a e kakai ‘o ha fonua ki he ngaahi mounu ‘a e kau fakaanga pea ‘oku fa’a toki muimui mai ‘a e mo’oni ka kuo hoko ‘a e ngaahi palopalema lahi he fonua. ‘Oku ‘ikai foki ke fa’a fakatokanga’i ‘e he kakai ‘a e fu’u mafai faka politikale ‘oku nau ma’u moe mahu’inga ke ngāue’aki ‘a e ivi moe mafai malohi koia ‘i he founga fakapotopoto ‘o taumu’a ki he langafonua. Ka ‘e toki malava kotoa ‘eni ‘i malava ke toe fakaloloto mo tau toe fa’a fakaukau ange ki he ngaahi me’a ‘oku hoko ‘i hotau ‘ātakai kimu’a pea tau toki malele kiha tafa’aki. ‘Oku angamaheni’aki pe foki ia ke fie fanongo ‘a e kakai tokolahi ki he ngaahi me’a ‘oku ‘ikai lelei hange ko hono tukuhifo pe tukuaki’i ha kakai pe ko hono tapalasia ha totonu.
‘Oku ngāue lahi ‘aki ‘e he kau politikale (politicians) ‘a hono tohoaki’i e ongo (emotion) ‘a e kakai ‘o molia atu ai he taimi lahi ‘a e fakakaukau lelei kae malohi ‘a e ongo hangē koe ongo’i faka’ofa’ia, fehi’a mo ‘ita pe ongo’i tautea pe mamahi kae hili koia ‘oku totonu ke mu’omu’a ma’u pe ‘a e fakakaukau lelei he ongo.
