Tōtu’a e Faihala ‘i he Potungāue Ako - Fietonu kia Piveni Piukala ^Featured

Kuo a‘u ki hono lipooti ‘e he Potungāue ‘Atita ‘a e ngaahi ngāue hala mo tō nounou ‘i he founga hono fakahoko ‘a e konituleki ‘a e matāpule mei Pangaimotu Vava’u ko Piveni Piukala ‘a ia ‘oku tala tokua koe mataotao ‘i he mala’e ‘o e Komipiuta pea ‘oku ne fa’u tokua ‘a e sofiuea (software) kene fakakake tokua ‘a e ako ‘i he fonua.

Kuo iku ki hono fakamalōlō’i ‘a e CEO ‘a e Potungāue ko Caude Tupou ko e ’ikai kene fakamo’oni ke fakahoko ‘a e konituleki lau kilu ko'eni ‘a Piukala.

Ko e fakamuimui taha koe fakafisi ‘a e CEO Le’ole’o ‘a e Potungāue Dr. Raelyn ‘Esau mei he lakanga CEO le’ole’o ‘a e Potungāue ‘i he uike ni koe ‘ikai kene poupou ke fakamo’oni ki he toe konituleki pe ‘a Piveni Piukala ‘a ia ‘oku teke ‘e he Minisitā Ako Penisimani Fifita pea poupou kakato kiai ‘a e Minisitā Pa’anga Pohiva Tui’onetoa ke fakahoko.

Na’e ‘osi fakamahino pe ‘e he Lipooti ‘a e ‘Atita Seniale ‘i he aho 22 ‘o ‘Okatopa 2018 na’e ‘ikai fou ‘i he founga ngāue ‘a e ‘uluaki konituleki ‘a Piukala pea ko’eni ‘oku toe fou atu pe ‘a e konituleki ko’eni ‘i he halangavaka tatau ‘a ia ‘oku loto pe ‘a e Minisitā Ako Penisimani Fifita ke fakahoko.

‘Oku toe ma’u mo e fakamatala matu'aki falala’anga mo'oni koe konituleki ko’eni ‘oku ‘ikai ke fou ‘i he tu’utu’uni fakatau (procurement) ‘a e Pule’anga.

Ko Piveni Piukala foki koe kaungāme’a fafale ia ‘o e foha ‘o e Palēmia Siaosi Pohiva pea ‘oku mahino ‘a ‘ene fakafahufahu ‘i he Potungāue Ako 'o 'ikai fou 'i he'ene tu'unga fakaako ka koe maheni mo e pone pea 'oku fakaoli he 'oku manavahē ‘a e Minisitā Ako ‘i he matāpule ni.

‘Oku fakaofo foki ‘a e ‘afungi ‘a e matāpule ni ‘i he’ene toutou ‘asi mai ‘i he mītia ‘o tala koe mataotao ia ‘i he mala’e ‘o e ako mo fo’u polokalama faka-komipiuta ka ko hono ‘ai mahino ‘oku ‘ikai ‘ilo ‘a e hingoa ni ia ‘i he mala’e ‘o e ako ‘i he fonua ni pe koe vahenga pasifiki pe ko mamani lahi foki ‘o fakatatau ki he tokolahi ‘o e kau ako Tonga ‘oku ‘ilonga honau ‘alunga.

‘Oku toe fakaoli foki he ko Piukala pe ia ‘oku ne fakahikihiki’i ia ka ‘oku ‘ikai koe kakai ‘oku nau ‘ilo ia pe ‘ilo ki ha’ane ngāue kuo lava pea na’e toki ‘ilo pe ‘a Piukala ko ‘ene sikeiti mai ki loto ‘i he hoko hake ‘a ‘Akilisi Pohiva ki he lakanga Palēmia he koe poupou fefeka ‘o e PTOA ka ‘oku ‘ikai koene ‘iloa he ako mo e ngāue.

Kuo toe fakamo’oni foki ‘a e kau mataotao ‘i he mala’e ‘o e ako ‘i Tonga ni mo e Pasifiki ‘a e maumau ‘a e matāpule ni ‘oku fakahoko ki he sisitemi ako ‘a e fonua tukukehe ange ‘a e ngaahi fakamatala falala’anga mei he Potungāue Ako ‘a e ‘ikai ke a’usia ‘a e taumu’a ‘oku ‘uhinga ai hono totongi ‘o e pa’anga lahi kiate ia ‘e he Pule’anga 'a ia 'oku manumanu mo vivili kiai.

‘Oku mahino pe mo e faka’apa’apa lahi ka tau ngāue ‘aki pe a lea mo’oni mo mahino koe Mnisitā Ako faka’ofa taha ‘eni ‘i he hisitōlia ‘o e fonua ni ‘o tatau pe he taukei ngāue mo e tu’unga fakaako ‘i hono fakahoa ki he kau Minisitā Ako ki mu’a atu he na’e mahino ‘a e tokotaha nae fili ki he lakanga mafatukituki ko’eni ‘i he fonua.

Ko e fehu’i leva ‘oku fai e sio kiai ‘oku anga pehe ni:

1. Ko e hā ‘oku ilifia ai ‘a e Mnisitā Ako ‘ia Piukala.?

2. ‘Oku ‘uhinga nai ‘oku poto ange ‘a Piukala ia ‘i he Minisitā Ako?

3. Ko e hā‘oku ‘ikai ‘alu ai ‘a Piukala ‘o tu’uaki hono poto ki he vahenga pasifiki pe koe ngaahi kautaha fakamamani lahi kae ha’u ia feinga tata he tukuhau ‘a e kakai?

4. ‘Oku ‘i ai nai ha me’a ‘oku ‘ilo ‘e Piukala ki he Palēmia, Minisitā Ako mo e Kapineti ‘oku nau feinga tautamate ai ke fakatoli’a e loto holi ‘o e matāpule ni?

5. 'Oku loto pe nai 'a e kau ngāue 'a e Potungāue Ako ki he ngaahi me'a ko'eni 'oku hoko ke tali pe 'a e konituleki 'a Piukala ka nau fiu feinga atu kinautolu ke ma'u e ngaahi monu'ia 'oku 'i ai 'enau totonu kiai?

‘Oku mahino lelei pe ia kapau na’a koha mataotao ‘a Piukala ‘o hange ko’ene tu'uaki pe ‘e ia ia kuo fuoloa hano haea ia ‘e ha kautaha muli pe ma'u ha'ane ngāue ka ‘oku mahino mai mei he’ene fakafekiki holo ke ‘ai ha’ane konituleki ta’efakalao ‘i he Potungāue Ako ‘a e tu’unga ‘oku ‘i ai.

Ko e ‘uhinga hono fekau’i ke fakafisi ‘a e CEO malōlō Claude Tupou pehe ki he fakafisi ‘a Dr. Raelyn ‘Esau he koe kakai ia ‘oku poto mo mahino pea ‘e ‘ikai kenau muimui ‘i ha founga ‘oku hala.

Kuo tōtu’a ‘a e faihala ia ‘i he Potungāue Ako ‘a e fonua pea ‘oku fakaloloma he ko e sino ‘eni ‘oku ne tataki ‘a e ako ‘a e fonua mo teu’i ‘a e hako tupu ‘o e fonua ka kuo tataki ‘eni ‘e he kakai ‘oku ‘ikai toe veiveiua ‘enau siokita mo faihala pea ‘oku fu’u lahi ‘a e ngaahi fakamo’oni kiai.

‘Oku mahu’inga ke fakahoko fakavavevave ha ngāue ki he Potungāue ko’eni tukukehe ange ‘a e fuoloa kaliu ‘a e taimi ke fakafisi leva ‘a e Minisitā Ako lolotonga Penisimani Fifita he ‘oku fu’u mahino ‘ene ta’efe’unga ki he fatongia.