Palemia tapu 'aupito keke tu'utu'uni mai e founga kemau ngaue'aki: KFFF ^Featured

Na'e ha mai foki 'a e Palemia 'i ha'ane polokalama mo 'ene tangata fale'i Lopeti Senituli 'i he Letio Tonga mo e Letio 87.5 'o fakaanga'i 'a e KFFF mo kole kiate kinautolu 'oku nau fakahoko 'a e tohi tangi ke ta'ofi mu'a 'enau tohi tangi ki he Tu'i fekau'aki mo 'ene faihala mo'ene Kapineti kanau 'ave mu'a ia ki he Fakamaau'anga pe ko e 'Ateni Seniale kene hiki 'a e tikite pe ko hono faka'ilo faka-Fale Alea pe ia kae 'oua tenau va'inga'aki 'a e mafai 'o e Tu'i.

'I ha fakamatala 'a William Clive Edwards mei he KFFF na'a ne pehe ai 'oku fu'u mata'a'a mai pe 'a e kakaa mo e fiematapoto 'i he kole ko'eni 'a e Palemia he koe ngaahi founga 'oku ne fokotu'u mai kuo 'osi ngaue'aki ka 'oku 'ikai ke ola he 'oku pule'i pe 'e he Palemia mo e Pule'anga ia 'a e Fale Alea.

'I ha fakamatala 'a e Sea 'o e KFFF Sione Teisina Fuko na'a ne pehe ai kuo 'osi fakahoko 'a e faka'ilo faka-Fale Alea (Impeachment) 'i he keisi 'a 'Etuate LavuLavu 'i he ta'u 2015 pea na'e mahino mai 'a hono 'ikai fakahoko 'e he Palemia ia ha tautea kia Lavulavu hili 'a e vetehia 'a Lavulavu pea na'a nau hiki nima tokolahi kinautolu mo e Kapineti mo hono kau poupou 'i Fale Alea ke tuku pe ki he Palemia kene tautea hili koia 'oku 'ikai hano mafai pehe.

"Ko e fakatataa mahino ia 'a hono va'inga 'aki 'a e founga ko'eni 'a ia 'oku kole 'e he Palemia ke fakahoko he 'oku ne 'osi 'ilo fakapapau pe tene toe va'inga 'aki pe 'a e  founga ko'eni", ko e lau ia 'a Fuko.

Na'e toe pehe foki 'e Fuko kuo fuoloa kaliu 'a e totonu ke fakahoko 'e he 'Ateni Seniale hano faka'ilo 'a e Palemia fekau'aki mo 'ene ngaahi faihala 'o kau ai 'ene toutou he'aki ke tukufakatafa'aki 'a e lao ka 'oku 'ikai pe ke fakahoko ha ngaue ia pea 'e anga fefe leva ha falala ki he founga koia.

'I he fakamatala 'a Edwards, koe faka'ilo faka-Fakamaau'anga 'oku 'uhinga mai kiai 'a e Palemia 'e faingata'a ke maau 'a e ngaahi fakamo'oni kiai he 'oku malava 'e he Palemia ia ke ta'ofi hano tuku mai ha ngaahi fakamo'oni mei he Pule'anga ke fakahoko'aki hano faka'ilo ia ki he Fakamaau'anga.

Na'e toe pehe foki 'e Edwards, koe malo mo e Lipooti 'a e 'Atita mo e ngaahi tokiumeni faka'ofisiale kuo malava kenau ma'u ke hoko koe fakamo'oni 'i he ngaahi faka'ilo kuo 'osi ngaue kiai 'a e KFFF ke hoko atu kiai ki he Fakamaau'anga pea 'e ngaue 'aki 'e he  KFFF 'a e sitepu kotoa he kuo totu'a 'a e faihala ia 'a e Pule'anga.

"'Oku mau 'ilo 'emau ngaue 'oku fakahoko pea mau 'ilo pe ki he lao mo e ngaahi founga 'e malava kemau ngaue'aki he 'oku hoha'a 'a e kakai 'o e fonua ki he fakailifia 'a e faihala 'i he Pule'anga. 'Oku 'ikai ngata ai 'e 'ikai ta'ofi 'e he Palemia ia 'a e totonu faka-Konisitutone 'a e kakai 'o e fonua kenau tangi ki honau Tu'i.

Kuo maama 'a e kakai pea kuo nau 'ilo 'a e me'a 'oku hoko 'i he fonua pea 'oku nau hoha'a mo loto mamahi 'i he fa'ifa'iteliha pe 'a e Palemia mo 'ene Kapineti pehe ki hono famili mo hono ngaahi maheni  'i he koloa 'a e fonua.

'Oku fakaoli 'a e ngaahi founga 'oku ne fokotu'u mai pea 'oku 'ikai kemau vale (hufanga he fakatapu) pea 'oku 'ikai vale mo e kakai", koe fakamatala ia 'a Edwards.

Ko e tohi tangi foki koe totonu faka-Konisitutone ia 'oku fakangofua 'e he Kupu 8 'o e Konisitutone 'o Tonga ki he kakai 'o e fonua kenau tangi ki he Fale Alea pe koe Tu'i fekau'aki mo e ngaahi me'a 'oku uesia ai 'enau mo'ui kae tautautefito ki he faihala 'i hono ngaue'aki 'o e mafai.