Ta'efiemalie 'a Mapa Taumalolo 'i hono tali mai 'e Po'oi Pohiva 'ene tohi ki he Palemia Featured
Siosiua Po'oi, 'Ofisa Tokoni Fakafo'ituitui ki he 'Eiki Palemia
7 Me, 2018. Kuo ma'u 'e he ongoongo ni 'a e fakamatala 'a Mapa Haano Taumalolo ki he'ene ta'efiemalie ki hono tali mai 'e he PA 'a e Palemia Po'oi Pohiva 'a 'ene tohi ki he Palemia 'i he 'aho 4 'o 'Epeleli 2018 'o fokotu'u kiate ia kene fakafisi mei hono lakanga.
Na'e tali 'imeili mai foki 'e Po'oi Pohiva ia 'a e tohi ko'eni 'a Mapa 'i he 'aho 1 'o Me 2018 'a ia na'e pulusi atu 'e he ongoongo ni 'i he 'aho 2 'o Me 2018 pea 'oku ha atu foki heni 'i lalo 'a e tatau 'o e tohi 'imeili ko'eni 'a Po'oi Pohiva.
Na'e 'ikai fiemalie ki heni 'a Mapa 'o fakatatau mo'ene tui 'oku totonu ke tali hangatonu mai pe 'eni 'e he Palemia kiate ia.
'I ha tali 'a Mapa ki he tohi 'imeili ko'eni 'a Po'oi Pohiva 'i he 'aho tatau pe na'a ne faka ha ai 'ene hoha'a ko'en pea na'a ne fakalea 'o pehe:
"Malo Po'oi, 'Oku ou fakamalo atu 'i ho'o tali tohi email mai 'eku tohi atu 'i he 'aho 4 'o 'Epeleli, 2018. Kataki pe, ko 'eku tohi na'e fakatu'asila ia ki he 'Eiki Palemia ka 'oku ou fakatokanga'i hifo 'oku ke fakamo'oni hingoa mai pe koe 'i he tohi ni 'o 'ikai MA'AE 'Eiki Palemia kae fakahangatonu pe mei ho lakanga 'ofisa tokoni fakafo'ituitui pe ki he Palemia 'o 'ikai 'i ha letter head kae 'i he email pe. Ko e founga ngaue nai pe ia 'a e 'ofisi Palemia? Ke tali tohi email mai e PA Mei he'ene personal email even if it was addressed to the Honorable Prime Minister? Kataki pe na ko ha ta'emahino pe ka 'oku ou fakatokanga'i e subject ho'o tohi mai 'oku hange 'oku refer pe ia kia koe ('Oku OU, Ke U, etc) ka 'oku 'ikai ha mai ia ko e me'a eni 'a e 'Eiki Palemia".
Kaikehe, 'oku malie foki 'a e fetohi'aki ko'eni he 'oku ne hulu'i mai 'a e 'ata mo e founga ngaue 'oku lolotonga hoko 'i he ngaahi 'aho ni 'a ia 'oku tu'u fehu'ia lahi pea 'oku fo'ou foki 'a ia 'oku ne toe 'omai pe moe fehu'i pe koe siolalo nai 'eni pe koe founga ngaue fo'ou pe 'eni.?
'I he taimi tatau 'oku 'i ai 'a e fatongia 'o e taki kene taliui ki he kakai 'o e fonua 'o hange koe faka'amu 'a Mapa Taumalolo.
Tali 'a Po'oi kia Mapa Ha'ano Taumalolo
Mapa,
'Oku ou faka'apa'apa mo kole ke u 'oatu pe mu'a 'a e tali ko 'eni ki ho'o tohi ne 'omai ki he 'Eiki Palemia he 'aho 4 'Epeleli 2018.
'Oku ha 'i ho'o tohi 'a ho'o hoha'a fekau'aki pea mo e kaveinga 'o e faihala (corruption) 'i he Pule'anga lolotonga, 'a ia 'oku ke pehe ko e taha ia 'o e kaveinga lalahi ne fiema'u ai ke fai ha liliu fakapolitikale ki he Temokalati pea ko e makatu'unga ia 'a ho'o poupou ki he liliu. Ka koe'uhi kuo ha mai 'oku 'i ai ha ngaahi to'onga faihala 'i he pule'anga ko 'eni pea 'oku tupu ai 'a ho'o hoha'a pea 'oku mau fiefia ke vakai 'oku ke kei tu'uma'u 'i he tokangaekina e kaveinga ko ia 'o e faihala.
Kuo ke tuhu'i hangatonu mai ha ngaahi to'onga faihala 'i he pule'anga 'o kau ai 'a e contract ko ia 'a Piveni Piukala pea mo e Potungaue Ako ki hano fa'u 'o ha polokalama software fakakomipiuta ki he ako 'i Tonga. Pea na'e fili'i hangatonu pe 'a Piveni ki he ngaue ko 'eni 'o 'ikai ke tu'uaki 'o hange ko e angamaheni.
'Oku ou fokotu'u atu ko e ngaue ko 'eni 'a Piveni ne 'osi 'ave ki he Potungaue Ako 'o nau vakai ki ai pea pehe ki he Potungaue Pa'anga kimu'a kenau tali mo fakamo'oni ki he aleapau ngaue ko 'eni. Ko e taha e makatu'unga tefito ki hono tali e ngaue 'a Piveni he ko e ngaue tatau kuo ne 'osi fakahoko ma'ae Potungaue Ako 'a Ha'amoa, ko Fisi pea mo e ni'ihi 'o e ngaahi ako Kolisi 'i Tonga ni. 'Ikai ko ia pe, ka 'oku toe 'i ai pe mo e provision 'i he ngaue fakapule'anga ki hano outsource ha taukei ngaue 'o ha taha kapau 'oku 'i ai ha makatu'unga lelei ke fai pehe.
Ko e me'a ko ia fekau'aki pea mo e totongi 'o e pa'anga ki he ngaue 'oku fakahoko 'e Piveni 'e matu'aki mahu'inga keke faka'eke'eke ki he CEO 'o e Potungaue Pa'anga mo e Potungaue Ako kena 'oatu 'a e mahu'inga totonu 'o e contract fakakatoa, lahi 'o e pa'anga kuo'osi totongi ki ai, pa'anga 'oku toe ke totongi ki ai, ko e ngaahi phases 'o e ngaue, terms and conditions ki he'ene ngaue pea mo ha me'a pe fekau'aki mo e ngaue 'a Piveni. Ko e details 'oku 'i he ongo Potungaue ia ko 'eni.
Kataki fakamolemole pe, he'ikai lava ke u tali kakato atu 'a e ngaahi tukuaki'i 'oku ke 'omai 'i ho'o tohi ka 'oku ou fokotu'u atu 'oku 'ikai ke totonu 'a ho'o ngaahi ma'u. Ko e ngaahi ngaue kotoa pe 'a e Pule'anga ni 'oku 'ikai ke 'i ai ha me'a ai 'e fakapulipuli pe fakataumu'a kene 'omai ha me'a fakatu'utamaki ki he kakai 'o e fonua. Ka ko e ngaahi lelei kotoa pe, neongo 'a e kehekehe 'a e anga 'etau vakai ki hano solova 'o ha palopalema. 'Oku ke kei ma'u kakato pe Mapa 'a e tau'ataina keke 'oatu 'a ho'o tohi ki he Mitia kenau vakai mo tufaki ki he kakai 'o e fonua.
'Oku ou fakamalo atu 'i ho'o tohi mai mo e katekina 'a e fuoloa 'a hono ta'etali atu 'a ho'o tohi.
Faka'apa'apa atu,
Po'oi
Siosiua Po'oi Pohiva
'Ofisa Tokoni Fakafo'ituitui ki he 'Eiki Palemia
'Ofisi Palemia
Nuku'alofa
2 comments
-
'Oku ou maalie'ia lahi au he fetakai koeni a Mapa Taumalolo mo Akilisi he ko e kau tui au tatau. Ne nau inasi he meakai tatau, pea nau fevahevahe'aki 'i he ngaahi fakakaukau pe na'e langa hake pe ko e tuku hifo 'o taha pe ko ha me'a.
Ka neongo ha me'a ke fefee, ko Akilisi pe na'a ne ako'i e kakai kenau fehu'ia e ha mo e ha 'o e kautaki o e fonua ni. Na'a ne ako'i e kakai he lea ta'eufi, na'a ne ako'i e kakai he me'a kotoa pe.
Pea ko Mapa mo Akilisi, koau ia teu poupou au ka Mapa ke ne fai e fehu'i lahi taha, he ko e me'a ena ne fanofano'i 'e 'Akilisi kia kinautolu. Tuku ke fehu'i ketau ma'u ha ngaahi me'a lelei 'e tokoni ki he'etau fononga ee! -
'Etita, 'oku ou fifili atu au ki he tu'unga ko eni e a'u kiai 'a e PM 'i he kaha'u he 'osi koia 'ene teemi 'i he ngaue faka-pule'anga mo e ngaahi keisi ko eni 'oku tukuaki'i ia kiai. He ka faka'ilo ia 'o si'i mo'ua ko e kakaa pe kai pa'anga etc, 'e mo'oni leva e lau 'a e tohi matolu e.
'Osi hoko e ngaahi keisi lahi pehe ni 'i mamani - ko e iku'anga ia ko e nofo pilisone. Hange ko Makosi (1965-1986) 'o Filipaine (kakaa'i e 5 Piliona-10 Piliona), Mohamed Suharto (1967-1998) 'o 'Initonisia (kakaa'i e 15 Piliona-30 Piliona), mo e kau taki kehe pe hange ko'etau Palemia he lolotonga ni.
Koia, ko e faka-tokanga atu ia ki he PM he taimi ni. Ke foki ki he laine, na'a faifai pea hange ko e lau, "nofo 'i 'api moli kane fuu'i e ia 'a Hu'atolitoli". 'I he "LAO ‘O E KONISITUTONE ‘O TONGA", Vahe 01.01, Tohi Lao Fakatonutonu 2016; 'oku 'osi tuhu'i mai pe ai 'emau totonu ko e tangata'i fonua 'o Tonga moe fatongia 'o e PM.
Ko e mafai 'o e PA ke fekau'i ha taha ke fakafisi mei he ngaue faka-pule'anga 'oku ta'e fakalao. Tukukehe ange kapau kuo'osi faka-kouna'i ia he'ene JD kene fai e tohi kae faka-mo'oni pe kiai e PM.