Fuofua ‘a’ahi faka-’ofisale Palēmia ki Nu’usila Featured
Palēmia Samuela 'Akilisi Pohiva
26 Siulai, 2016. ‘Oku ‘amanaki ke folau atu ‘a e Palēmia Samuela ‘Akilisi Pohiva ki Nu’usila ‘i he uike ni. Koe fuofua ‘a’ahi faka-’ofisiale ‘eni ‘a Pohiva ki Nu’usila talu ‘ene hoko ko e Palēmia ‘o e fonua.
Kuo fakaha foki ‘e he Palēmia Nu’usila John Key ki he ongoongo ‘a e Letio Nu’usila ‘oku mahu’inga pea vivili ke tokoni hono Pule’anga ki hono kaunga’api ofi taha ke a’usia ‘ene ngaahi taumu’a ki he fakalakalaka.
‘Oku ‘amanaki ke talitali ‘a Pohiva ki he Fale faka-Pule’anga ‘i ‘Aokalani (Government House) ‘i he ‘aho Tu’apulelulu 28 ‘o e uike ni.
‘E ma’u faingamalie ai pe ‘a e Palēmia kene folau atu ki Nelson ke fe’iloaki mo hotau kainga Tonga ‘oku nau kau atu ki he polokalama toli fua’i’akau (Recognised Seasonal Employer scheme).
9 comments
-
Pea oku ikai teke alu Akilisi o fai ha alea maa hotau Kainga oku nofo ova moe Kainga Tonga koena oku nofo paaka kake fata atu e ngutulau mei Tonga ni he ko ha me'a ia ke ha atu mei ha Taki？Alu atu mo hoo kii fakamotusii oku oli lahi ia kihe toenga e ngaahi fonua Pasifiki teeki iai ha Palemia ia e pehee. Ko e lahi ange a e fakamatala koe lahi ange ia e oliia mai a e kakai pe koe osiositaha ee a Tonga ni.
-
Ko e me'a eni oku oli.
Tukuange mai he ongoongo a e letio Tonga 'a e hoha'a 'a e Palemia a Nuusila ki he fakatau o e Passport a Tonga ni (PEA KO E TOKI TAHA'I ME'A KAUNOA'IA LEANOA'IA, FALAANOA'IA)
Ko e ongoongo leva mei Nuusila anepongipongi neu fanongo ai he FM90, a e confuse a e Palemia Nuusila hono tukuaki'i kinautolu e he Palemia o Tonga Akilisi Pohiva ki he tuai ange koeni o e aahi faka-ofisiale, a hono toki fakahoko i he osi eni a e mahina e 18.
KUO UA E TALANOA PEA OKU HANGE OKU FAKAOLI FAU. -
Oku osi iai pe hotau ofisi i Nz pea mo Asitelelia kenau tokangai atu e tafaaki koeni kae toe totongi a Sefita Haouli.ke ha？Pea tane'ine'i ke fakamatala fiefia e Sefita he feisipuka mo vikivikii ene snooker moe Palemia ia Nauti Ruby koe fakamoonii e foi mea koeni. E tuku a fe fakapone PM？
-
Koe tokolahi taha e kau toli fua'i'akau 'i NZ na'a nau 'alu hifo he malumalu e ngaahi Potungaue 'a e Pule'anga Tonga (Option 1), pea 'oku 'ikai ha fu'u palopalema fefee ia i NZ fekau'aki moe kau contractors, tukukehe pe kau tolii he taimi e ni'ihi. Pea na'e 'osi totongi 'e he Pule'anga Tonga 'a Sefita Hao'uli mo Tevita Niu Lata (liaison officers) kena tokanga'i mo fakalelei'i ha palopalema 'e fekuki moe kau toli fua'i'akau, 'o a'u ki hano fakafoki mai ha taha 'oku fu'u palopalema'ia mo 'ulungaanga ta'etaau. Koia ai 'oku 'ikai teu 'ilo pe koeha ha me'a 'a e PM mo 'ene kau muimui folau mei Tonga 'e toe fakamole pa'anga ai ki Nelson etc. ke fale'i makehe 'a e kau tolii 'a NZ. Mahino koe lau atu ai pe ngaahi veesi laulotoo, "temou kai e maa he kakava homou mataa" etc. 'osi pea nau foki ki Tonga. Ka 'oku kau foki e fa'a 'eva peheni atu ia 'a e kau taki hono fa'a fakahela'i e fanau tolii moe kau contractor ke toe lukuluku ha ki'i sila pa'anga ke foaki mai ki he kau 'evaa, 'o hange koe fa'a folau mai 'a Vakata mo 'ene kau 'ofisa muimui folau noa'ia mai mei Tonga.
Ko 'Aositelelia ni 'oku palopalema lahi taha ai e kau toli mei Tonga, he 'oku lahi e kau contractor taautaha heni 'oku 'ikai tonu kenau ma'u laisenii, ke kei hoko atu pe 'enau kakaa'i e kau toli. Koia ai, manatu'i PM 'i ho'o folau faka'ofisiale hoko mai ki 'Aositelelia ni, keke a'u atu ai leva ki he kau contractor heni, 'o talanoa tonu mo kinautolu, kenau toe ngaue lelei mo vaofi ange pea tuku 'enau kakaa'i 'etau kau tolii. Pea ka lava 'o fokotu'u atu 'a Falepaini Prescot Maile ke liaison officer mei 'Aositelelia ni pea totongi 'o hange ko e ongo liaison officer 'i NZ, pea koe toki pa'anga mole 'aonga mo'oni ia 'a e Pule'anga Tonga he tene 'oatu e toe lauimiliona makehe ki Tonga na, kapau 'e maau mo ma'u e tax, moe superanuations 'a e kau tolii, kimu'a pea nau foki atu ki Tonga. Kou tui na'e 'osi fakaha kotoa atu 'e Falepaini e ngaahi palopalema moe 'uu me'a ke fakalelei'i 'aki e vaa e kau contractor moe kau toli 'i 'Aositelelia ni, lolotonga 'ene 'i heni he mahina kuo 'osi. Makehe mei he tafa'aki 'a e MIA moe kau tolii (labour mobility) 'oku totonu keke tokanga makehe ki heni Palemia he 'oku fu'u matavaivai 'aupito 'a e tafa'aki fefakatau'aki 'a Tonga na mo tu'apule'anga (foreign trade), 'aee 'oku ke tokanga'i 'i ho'o Potungaue (Foreign Affairs & Trades). Koe anga pe fie tokoni atu ki Tonga, malo.. -
Koe ha koaa e 'uhinga 'ene toe 'alu noa'ia ki he kau toli? vakai atu na'a 'alu ia 'o faka'efihi he feleti a kau toli kae fakahaofi e pa'anga folau ke toki fakafoki ki falepa'anga !!! mhk ..... koe toe fakafoki e ......... , 'oku 'ikai pe 'ilo 'ehe tangata ni ia e founga ngaue kae 'ohonoa atu ia he 'elia 'o Vakata ... ueh, ka ko nautolu pe foki, mahalo na'a nau 'osi alea pe ke nau vahevahe 'o tufi petiume e motu'a ko eni he fo'i folau ko eni kae toki hoko mai a Vakata mo Sova. Mou ako a meia Hon Semisi Sika.
-
Lava ai pe foi sivi fakafalemahaki ia he foi folau noaia koeni.
-
Koeni teke kapa hake kihePotungaue a Vakata o fai ai hao tuutuu ni.
Kuo lahi foki e launga a e kau toli pea koe hopo atu ena e tangata ke fai ha foi fakamaau lau. -
Malie tama hono toho mai e kau toli fua'i'akau 'o fakakau mai he 'uhinga 'o e folauu ke ngali mahu'ingaa PM. Pea koe 'ai koaa ke sio ki he kau tolii, ke haa koaa? Kuoha e tala 'e fakasi'isi'i ho'omou folau ki tu'apule'anga, kae haofaki e pa'anga ki ha ngaue 'oku 'aonga? Ko 'eni 'oku toe putuputu ange ho'omou folauu 'amoutolu he folau 'a Tu'ivakano mo 'ene kau Minisita he taimi na'a nau Pule'anga ai. Kaikehe, mo 'eva ai leva moho foha PA ko Po'oi Pohiva, he koe pa'anga lahi 'e ma'u 'e homo ongo famili mei folau ko 'eni. Pea tuku aa hono fa'a fakafoki loi e toenga per diem ki Fale Pa'anga moe fakaoli, he kuo 'ilo 'e he kakai ia koe fo'i uiui tevolo pe ia, kemipeini, moe faka'alinga lelei pe.
-
Pehe 'e au na'e fa'a fakaanga'i mo fakafepaki'i lahi 'ehe tangata ni e fa'a folau 'ae kau minisita moe kau palemia ki mu'a. Ka ko eni ia kuo 'ikai paki hifo he folau, 'ange'ange pe ia he'ene kau minisita. Mahalo kuo nau ta'elata nautolu he nofo hotau fonua.