Menu
cache/resized/7a303faa48902efd848c7494b9385c2b.jpg

RED

Rapid Engineering Diagnostic

Specialize in:

...

Ko e longomo’ui ‘a e fakaanga mo e mītia koe malohi ange ia ‘a e Temokalati Featured

Ko e longomo’ui ‘a e fakaanga mo e mītia koe malohi ange ia ‘a e Temokalati

Lau 'a e 'Etita

Ko e longomo’ui ‘a e fakaaanga mo e mītia koe malohi ange ia ‘a e Temokalati

Kuo hoko ‘a e ngaahi ngāngā’ehu faka-politikale ‘i he lolotonga ni ‘i Tonga ni kene fakamo’oni’i ‘a e mahu’inga ‘o e fakaanga mo e mītia ki he fonua.

‘Oku ‘ikai ngata ai koe fakaanga mo hono fakafou ‘i he mītia koe taha ia 'o e ngaahi 'elemeniti tefito ‘o e Temokalati he koe longomo’ui ange ‘a e fakaanga, ko e ma’ui’ui ange ia ‘a e Temokalati.

Ko e fatongia ‘o e tafa’aki fakaanga ‘i ha fa’unga faka-Temokalati ko hono tuhu’i atu ‘a e fehalaaki ‘i he fua fatongia ‘a e Pule’anga mo e kau ma’u mafai pea mo hono fiema’u ke fakatonutonu leva 'i he fo'i taimi pe koia.

‘Oku ui ‘i he lea faka-Pilitānia koe opposition pea ‘oku ‘uhinga ia ko e tafa’aki ia kenau hoko ko e kulii le’o (watchdog) pea kenau lea fekau’aki mo e hala ‘oha fua fatongia ‘o taumu’a ke fakalelei’i pea fakatonutonu 'o fakatatau ki he lao.

Ko e fa’unga ‘o e Fale Alea ‘o Tonga ‘oku ui koe unicameral ‘a ia koe fale pe ‘e taha pea fili ‘e he Palemia ‘ene Kapineti pea koe toenga tenau fakahoko ‘a e fatongia fakaanga (opposition).

Ko hono fakaanga’i mo hono fakatonutonu ‘a e maumaulalo mo e lele tu’a laini mo lalo tepile ‘a e kau taki ko e ‘ofa ia kiate kinautolu ‘a ia koe fakaanga koe ‘ofa fonua mo e mamahi’i ‘a e totonu mo e mo’oni pehe ki he pule lelei pea ‘oku ‘ikai ngata he’ene faka-mōlale ka ‘oku faka-Kalisitiane foki.

‘Oku ‘ikai koe fakaanga ‘oku fakahoko pe ‘i Fale Alea ka ‘oku fakahoko pe mei ha tafa’aki pe ‘o e sosaieti ‘o kau ai mo e mītia pe ngaahi kautaha ongoongo pea koe fatongia mafatukituki ‘o ha taha pe ke faka‘ilo ki he kakai ‘o e fonua ‘a e me’a totonu ‘oku hoko ‘i he fonua ‘a ia ‘oku fekau’aki tonu mo hono pule’i kinautolu mo hono tufotufa ‘a e koloa ‘a e fonua ‘o tatau ‘i he hala mo e tonu.

‘Oku mahino pe foki ‘oku totonu ke tau’atāina ‘a e mitia pea ke tu’u ‘i loto pea ke fakahoko fakatoulōua mai ‘a e ongo tafa’aki. ‘I he taimi tatau ‘oku ‘i ai ‘a e ngaahi kautaha mītia ‘oku nau malele ma’u pe ke poupou ki he tafa’aki ‘oku ‘i ai ‘a e mafai ‘i he ‘uhinga ‘oku ma’u mei ai ‘a 'enau tu’umalie faka-fo’ituitui.

‘Oku ‘i ai mo e ngaahi kautaha mītia ‘oku tu’u faka-makatu'u mei he tafa’aki fakaanga ‘o fakahoko mei ai ‘enau sio mo ‘analaiso ‘a e to’onga mo e angafai ‘o e mafai pule neongo ‘oku nau ‘ilo ‘e uesia ai ‘a honau faingamalie mo ‘enau tau’atāina ki ha faingamalie ‘oku ‘i he malumalu ‘o e mafai pule.

Ko e me’a mahu’inga ia heni kapau ‘oku hokohoko ‘a e ngaahi faihala ‘i he fakahoko fatongia ‘a e mafai pule pea 'oku faka-natula kenau tuhu'i mo tukuaki'i ‘a e kau fakaanga mo e ngaahi kautaha mītia ‘oku nau talaki 'a e faihala mo e pule kovi pea tala ‘oku nau loi mo faka- lotokovi tokua he ‘oku ‘ikai kenau toe mavahe kinautolu mei hono tukuaki’i ‘o e faihala mo hono fakaanga'i 'o e mafai pule 'o hange koe Pule'anga.

Ko e poini mahu’inga ia heni kapau ‘e fakahoko lelei ‘e he mafai pule ia honau fatongia pea fakahoko 'i he founga pule lelei mo fakatatau ki he lao pea ‘e si’isi’i leva ‘a e fakaanga ‘o mahino leva mei ai ‘oku ngāue ‘a e pule lelei, ‘ata ki tu’a mo e tali ui ki he kakai pea ‘asi mai leva mei ai ‘a ‘ata ‘o e Temokalati.

‘Oku toe fakaloloma ange ‘a hono taukave’i ‘e he ni’ihi ‘o kau ai pe mo e mītia ‘a e ngaahi me’a ‘oku ‘ikai totonu mo hala pea ‘oku ‘osi fakamo’oni’i ‘e he Fakamaau’anga, Konisitūtone mo e Lao ‘a ia ‘oku malava ke ui ‘eni koe angahala fai’ilo ‘o ‘ikai fai ha lau ia ia ki he maumau ‘a e ‘efika faka-faiongoongo mo e ola kovi ki he fonua fakalukufua.

‘Oku ‘i ai ‘a e kaunga lahi ‘a e ngaahi mītia ki he ngaahi tu’utu’uni ‘oku fakahoko ‘e he kau taki pea koe ivi lahi ‘eni ‘i hono ngāue’aki ‘a e mitia ke vaka atu ai ‘a e fakaanga pea tokoni ki hono fakafoki ‘a e kau taki mo e fonua ki he laini totonu kenau fou ai.

‘Oku totonu ke fakatokanga’i mamafa foki koe fakaanga ‘oku pau ke ‘i ai hono makatu’unga mo hono ngaahi fakamo’oni pea fakahoko'aki 'a e 'uhinga mo e poini 'i he founga faka-matāpule pea 'oku taumu’a ki he langa hake mo e langa fonua (constructive criticism). 'Oku mahino pe ‘i he taimi lahi ‘a e fakaanga noa’ia ia 'o ngāue 'aki 'a e lea ta'e taau mo kapekape 'i he funga 'o e taufehi'a pea ‘oku mama'o 'eni ia mei he totonu 'o e me'a koe fakaanga pea 'oku totonu ke 'oua 'e feto’oaki ‘a e ongo tafa’aki ni.

‘Oku ‘ikai foki ke fa’a makātaki’i ‘e he kau poupou mo kinautolu ‘oku fakaanga’i ‘a e fakaanga ‘oku fai atu kiate kinautolu ka ‘oku fu’u mahu’inga ke siofi ‘a e kakano mo e makatu’unga ‘o e fakaanga mo hono fakamo’oni foki. ‘Oku ‘i ai ‘a fakahua he fonua ni ‘oku pehe –“koe ‘ita ko’ene mo’oni.”

‘Oku ‘i ai ‘a e taimi lahi ‘oku tāpalasia ai ‘a e fatongia fakaanga mo e mītia ‘o tala ‘a e loi mo e loto kovi ka ‘oku talamai ‘e he ngaahi me’a ‘oku hoko ‘i he ngaahi ‘aho ni ‘i hotau ‘atakai faka-politikale, ‘ikonomika, mo sosiale ‘oku fu’u fiema’u ‘a e fakaanga mo e fatongia ‘o e mītia ke talaki ‘a e mo’oni ki he fonua he ‘oku ‘afio hifo ‘a Sihova.

'Oku 'ikai ngata ai koe fakaanga mo e mītia koe konga mahu'inga ia 'o ha fa'unga faka-temokalati pea 'oku mahu'inga ke tauhi, tokanga'i mo faka'ai'ai pea tukuange ke tau'atāina 'o 'oua 'e popula 'o hange ko hono hikitohi 'i he Konisitutone 'o e  fonua.

2 comments

  • Ofa-ki-Tonga
    Ofa-ki-Tonga Wednesday, 09 May 2018 22:23 Comment Link

    Mo'oni lahi. Ko e longomo’ui ‘a e fakaanga mo e mītia (watchdog) koe malohi ange ia ‘a e faitotonu (Temokalati - fakasi'isi'i e faihala), moe ha fua. Ko e taki koee 'oku mate 'ene koniseni mo'ui pe lelei (megacognitive self-consciousness), 'oku he leva ia. 'Oku kamata leva ia ke loi, kakaa, faitu'utu'u ni ngali vale, mata fefeka he fasitu'u etc. Ka koe taimi koee, 'oku kata mai ai, 'oku toki 'asi mo'oni mai ai 'a e fu'u tevolo mo'oni. 'Oku toki 'asi mai hono 'ata mo'oni. He 'oku malimali mai ia, kae ngalo ange ia 'ene me'a 'oku fai - ka 'oku 'asi mai ai.

    'Oku 'iai 'etau paloveape Tonga koe "Kata e fufu Tutu, 'i he valau a e Afu", 'oku faka-taipe hifo ai e sio hifo 'a 'Atonai Sihova ki hotau ki'i fonua he valau mo e faihala ko eni 'etau kau taki he lolotonga ni. Fola he kata, pea faka-'ise'isa 'ia "A" mo "B" mo "C" etc, he foko-tu'utu'u mo e palani.

    Kei taimi pe kenau foki ki he laine pea ngaue'aki e "Jesus Policy", kae makape a Tonga ki he tu'unga koia 'oku totonu ke 'iai. Ko e 'atunga e kuo 'alu hake a Ha'amoa ia 'o fika 22 kae holo hifo 'a Tonga 'o fika 51 he "World Press Freedom Index ranking" faka-mamani lahi. Mou faka'uta ange a kiai. Ko e ha hono 'uhinga? 'Ilo he poto moe vale 'i Tonga.

    'Etita, me'a eni 'oku ui ko e "Maumau e matangi lelei, to ki he la mahaehae". Maumau e fu'u fonua 'oku tala ko e fonua 'ako lelei (highest Ph.D. per capita in the world) taha 'i mamani mo lotu hono kakai, ka e faka-lele ia he kau leka lautohi pea toe ta'e faka-kalisitiane.

    Report
  •  Sione A. Mokofisi
    Sione A. Mokofisi Wednesday, 09 May 2018 18:56 Comment Link

    'ETITA: 'OKU 'ATAA KE FAKAOLI 'AKI (HUMOR) , FAKA-KATA 'AKI (SATIRE), PEA FAKA-MATALILI'I (CARICATURE) 'O E KAU TAKI 'I HE PULE'ANGA TEMOKALATI...Ko e kau taki faka-taimi pe kinautolu kuo nau pole'i mai tenau fai-totonu, mo honau lelei taha. Ka 'oku toki 'ilo pe 'i he 'enau hopo hake ki he tu'unga ko ia pe ko e mo'oni koaa 'enau viikiviiki'i mai kinautolu pe ko 'enau tu'uaki fasitu'u. Ko ia 'oku 'ataa ki he kau fakaanga mo e kakai kotoa ke fakaha honau loto (free expression) kaikehe pe 'oku 'ikai tala ha ongoongo loi.
    Ko e kau taki politikale 'oku nau ngaue tavale 'aki 'a e pa'anga tukuhau 'a e kakai. Ko ia 'oku 'ataa 'i he temokalati ke tuhu'i mai ki he kakai 'a e ngalivale mo e kaakaa, loi, mo e faihala 'i loto Pule'anga (corruption).

    Report

Leave a comment

Make sure you enter all the required information, indicated by an asterisk (*). HTML code is not allowed.

back to top