Ta’efakalao tanaki tukuhau ki he sipoti: Ko e kaiha’a ‘eni mo hono fakapōpula’i ‘o e fonua Featured
Na’e toloi ‘a e Fale Alea ‘o Tonga ‘i he ‘aho ni pea tu’utu’uni ai ‘e he ‘Eiki Sea ke foki ‘a e Pule’anga ‘o fakama’opo’opo ‘a e ngāue ki hono fakapekia (repeal) ‘a e lao ki he tanaki tukuhau fetongi pa’anga ‘a ia na’e fakataumu’a ki he Sipoti ‘a e Pasifiki ‘i he 2019.
‘Oku mahino mai foki koe tanaki pa’anga ‘oku lolotonga fakahoko ‘i he levy pe koe tukuhau ‘i he fetongi pa’anga ‘oku lele ta’efakalao pea ‘oku fu’u ta'efe'unga ke hoko ‘eni ‘o fakatatau ki he fakamatala ‘a Dr. Eke koe Fakafofonga ‘o Tongatapu 5.
‘Oku malie foki he ‘oku kei taukave pe ‘a e ‘Eiki Minisitā Lao ia lolotonga ‘a e feme’a’aki ‘a e Fale Alea 'i he ‘aho ni ‘oku ‘ikai ha palopalema ia ‘i he me’a ni pea ‘oku fakalao pe ia he koe tanaki 'o e tukuhau ke fakalele 'aki 'a e fakalakalaka ki he sipoti.
‘Oku fai ‘a e fifili ‘i he taimi tatau ki he ‘uhinga ‘o ‘ene fakalao he ‘oku ‘ikai ke fihi ‘a e ‘ekuasi ko ‘eni pea ‘oku mahino pe ki he kakai ‘o e fonua ‘a e lao ni.
Kapau te tau sio ki he taumu’a (objective) ‘o e tukuhau ko’eni pea 'oku mahino lelei na’e ‘uhinga 'o e tanaki ‘a e pa’anga ke tokoni ki hono fakapa’anga mo fakalele ‘o e Sipoti ‘a e Pasifiki 2019 pea piliote ai.
‘E muimui atu leva ai mo e fehu’i faingofua pe ‘oku fai koaa ‘a e Sipoti Pasifiki 2019 pe ‘ikai?.
Koe tali kiai 'oku mahino 'a ia ko e 'IKAI.
'Oku ‘uhinga leva ia koe tanaki pa’anga ko'eni 'oku lolotnga fakahoko 'oku fai ‘i he funga ‘o e loi mo hono fakapopula’i ‘a e kakai 'a ia ko hono anaki mo totongi ha pa’anga kiha ta’umu’a ‘oku ‘ikai mo’oni.
‘Oku ui ‘eni ia koe kaiha’a pa’anga mei he fonua mo e si'i kakai pea kapau ko ’ene hoko ‘eni ‘i ha toe fonua ange kuo fuoloa ‘a e sio mei he tapa’i laine ‘a e Pule’anga koia.
‘Oku ‘ikai koha me’a si’i ‘eni ki he fonua pea 'oku ho'ata mei heni kuo va’inga ‘a e Pule’anga mo e kau taki ‘i he mo’ui ‘a e kakai pea ‘oku ‘ilonga ia ‘i he hokohoko lelei ‘a e fehalaaki mo hono tukutafa’aki ‘a e Lao 'a ia he'ikai ketau hela fakamatala kiai.
Na’e fanongo 'a e tokolahi 'o e fonua ki feme’a’aki fekau’aki mo e Lipooti ‘a e ‘Atita 'i he uike kuo maliu atu ‘a ia na’e mahino mai ai ‘a e moveuveu ‘a e ngaahi Potungāue ‘e 13 ‘a e Pule’anga pea kapiteni ai ‘a e Potungāue Lao.
Na'e tali lelei pe 'e he Palēmia 'oku hoko 'eni pea 'oku fiema'u ke fakalelei'i pea na'e hā pe ia 'i he'ene me'a 'i he feme'a'aki 'a e Fale Alea 'i he Monite uike kuo 'osi.
Na’e mahino foki mei he me’a ‘a e Fakafofonga Tongatapu 5 ‘Aisake Eke koe Potungāue Lao ‘oku ‘i ai enau ‘akauni pangikē ‘a ia ‘oku fepaki ia mo e lao he kuopau ke fakangofua mei he Minisitā Pa’anga pea toki fakahoko ha me’a pehe ni.
Kaikehe ‘i he vakai ki he tukuhau ki he fetongi pa’anga ‘oku ‘ikai ke fu’u mahino pe ‘oku tanaki ‘a e pa’anga ko’eni ‘o ‘ave ki fē neongo 'a e tali 'a e Minisitā Lao 'oku 'ave ki he fakalakalaka 'a e Sipoti.?
‘Oku toe fehu’ia foki ‘e hala fakalao kapau 'e ngāue’aki ‘a e pa’anga ko’eni kiha fakalakalaka ‘a e Pule’anga he ‘oku ‘uluaki hala pe ‘a e taumu’a pea ko hono kaiha’asi ‘eni ‘a e pa’anga mo fakapopula’i ‘o e kakai ‘i he founga ‘oku hala ki langi pea toe hala ki mamani.
Kapau leva ‘e fakapekia ‘a e lao pea ‘oku fehu’ia pe ‘e lava ke fakafoki ‘a e pa’anga ‘a e kakai kuo mole pea ‘osi tanaki he tukuhau mo kaiha'asi meia kinautolu ‘o ‘ave ki he Pule’anga.
‘Oku toe ‘i ai foki mo e hoha’a he ‘oku vave ‘aupito ke kamata ngāue mo e Lao ki he to’o ‘a e pa’anga mei he totongi tikite folau ki muli ‘a ia ‘oku fakafuofua koe pa’anga $35 ‘i he tikite kotoa pea ko e pa’anga ia ke tanaki ki he sipoti 'a ia kuo kaniseli pea 'e 'ikai ke toe fakahoko mai ki Tonga ni.
‘Oku fehu’ia pe ‘e fakapekia mo e lao ko'eni pe ‘ikai? pe tenau kau fakataha 'i he ngāue ko'eni 'oku fakahoko 'e he Pule'anga ke fakapekia 'a e lao ki he tanaki tukuhau na'e teuteu ke fakapa'anga 'aki 'a e Sipoti Pasifiki 2019.
Ko hono fakakatoa ko e tanaki tukuhau na’e fakatumu’a ki he Sipoti ‘a e Pasifiki 2019 ‘oku lele ‘i he founga fakapopula mo loi pea ‘oku ‘ikai fakalao.
'Oku toe malie ange 'a e faka'uhinga fakalao 'oku tuku mai ke fakatonuhia'i 'aki 'a e fo'i 'aliaki ko'eni.
8 comments
-
Ko e taumu'a 'o e Lao na'e paaki pea pulusi pea tuvaki 'i he ngalu'ea kihe SIPOTI 2019. Ko e Lao mo hono regulation ikai asi e taumu'a ia ai ... maalie lahi mooni ko e faahinga me'a ni.
Pea ko hono taalanga'i leva eni ia 'o'ona 'oku tala mai leva ia e he Minisita ke tuku pe ia ki he sipoti, tau faka'uta atu leva ta na'e 'osi 'iai pe 'a e fakakaukau kakaa ia. Na'e 'osi 'iai pe taumu'a kehe ia 'aee ne fa'u pehe'i ai e Lao. Ko e Lao kotoa pe 'oku fokotu'u ai hono taumu'a koe toki Lao eni ia 'ikai asi hono taumu'a 'ona ia. -
Koe 'atunga pe ia 'oe fklele pule'anga nonoa'ia koe ta'e fklao, ta'e policy, ta'e manifesto, ta'e procure, ta'e EIA, ta'e tu'uaki, ta'e fkpotopoto, ta'e mahino, ta'e fiefanongo.....moe ha fua
-
Siope Fifita kapau 'oku 'ikai keke si'i ma'u ki he lao pea ke molumalu pe 'o mama ha'o pinati. 'Oku toloi 'a e fale ke repeal 'a e Lao ni he 'oku 'ikai fakalao. Ko e taumu'a 'o e lao ko'eni ki he sipoti 2019.
-
E meimei tonu ange 'okapau 'e fakalea 'oku TA'E 'UHINGA hono kei tānaki e Leví. Ko hono tala 'oku TA'E FAKALAO 'oku mama'o aupito ia mei he mo'oní he taumaiā oku 'i ai ha clause 'i he lao 'o e levy ke makatu'unga 'i he SPG 2019. Fakasi'isi'i hono takihala'i e kakaí. 'Oku mo'oni ange lau 'a e Minisitā Laō he ko hono mala'é ia.
-
Oku tau ma'u pe foki etautolu Api mei he ngaahi paaki kehekehe a hono fakamatala'i mai o e faihia mo e maumaulao ahai mo hai, ka ko e toe eni ke iai ha taha e lotolahi kene fai e fakailo, toe mahuinga foki ke fai e sio e iai e fakamole paanga ke totongi ha loea ke fai e ngaahi launga mo e fakatonutonu. Pea end up hake ai pe ki hono tuku atu ke toki fai mei langi si'onau fakatonutonu.
-
'oku 'i ai nai hano 'aonga hono paaki mai e ngaahi fehalaaki fakalao ko eni , kapau 'oku 'ikai ke 'ave ki he fakamaau'anga ke fakatonutonu fakalao mei ai, kapau 'e toutou 'ave ma'upe 'e malava leva ke nau faitotonu e PM mo 'ene kautama 'o fou he founga totonu e fakahoko ngaue.
-
'oku te'eki ai pe mahno ia kihe palemia mo 'ene ki'i kapineti e me'a koe fakalele pule'anga, 'oku 'iai hono ngaahi founga ngaue moe ngaahi process ke muimui ai. 'Oku 'ikai ko ha ki'ikautaha toutu'u ke nau fa'iteliha pe hono liliu holo e tu'utu'uni 'o fakatatau ki he'enau fiema'u. Ngata atu pe mu'a e fa'ahinga founga vao ko ia he'enau ki'i paaka fai'anga inuinu.
Toe 'amu ange e 'atamai'i faama ia 'ae minisita lao. Na'e ma'u koaa mei fe hono faka'ilonga ako lao? -
me'a kuava mo'oni!!!! fa'u e lao ko e taumu'a ki he sipoti 2019 kae kei fakamoui pe ia ke taanaki maae vaa sipoti, fakailifia e mata'a'aa 'a e lulutava mo e tonounou fakavesitapolo