Ko e ha kuo tau hoholo pehe ai?: Ngali 'e toe fakafoki 'a e Senita Fakafonua kia Lavulavu? Featured
Kuo ma’u ‘e he ongongo ‘a e Nepituno ha fakamatala mei he Potungaue Ngaahi Ngaue Fakalotofonua (MIA) kuo loto lelei ‘a e ‘Eiki Minista ‘o e Potungaue Fe’ao Vakata pehe ki he ‘Eiki Palemia ke toe fakafoki ‘a e Senita Fakafonua kia ‘Etuate Lavulavu mo e ‘Apiako ‘Unuaki ‘o Tonga Royal Institute. Fakatatau ki he fakamatala mei he Potungaue ‘oku ‘amanaki ke fakafoki ‘eni kia ‘Etuate Lavulavu mo ‘ene ‘Apiako ‘i ha Mahina ‘e 6 pea ‘oku ‘ikai mahino pe koe ha ‘a e me’a ‘e hoko atu hili 'a e mahina 'e ono ko'eni.
Na’e ‘oatu foki ‘e he Nepitno ‘i he taha ‘o e ngaahi ‘atikolo na’e ha ai ‘a e ‘analaiso ki he heke ‘a e kau Fakafofonga Tau’ataina 'a ia na'e to'o mei he Nusipepa Talaki 'o e 'aho 27 'o Sanuali 2015 pea koe taha ‘o e ‘uhinga na’e ‘ohake fekau’aki mo e kau ‘a ‘Etuate Lavulavu ki he Palemia ‘o e ‘aho ni ‘Akilisi Pohiva na’e makatu’unga ia 'i he 'uhinga ke toe ‘oange ha faingamalie ke foki ai ki he Senita Fakafonua ‘a Tonga. Na’e ha foki ‘a e Minisita Fefakatau’aki mo Takimamata ‘o e ‘aho ni Pohiva Tui’onetoa ‘i he Mitia ‘o faka’ikai’i ‘eni ka kuo ha mai he ‘aho ni ‘a hono mo’oni. Hange koe lau ‘a e Himi “Ko hono ‘A’alonga pe ‘e ha kotoa ‘a mui”.
‘Oku fehu’ia lahi heni ‘a e tu’unga ‘o e Tu’utu’uni ‘a e Fakamaau’anga Tangi ‘o e Fonua ‘a ia koe Fakamaau’anga ma’olunga taha ‘eni na’e fakahoko ‘i he ‘aho 31 ‘o ‘Okatopa 2014 ke mavahe ‘a ‘Etuate Lavulavu mei he ‘api ni. Na’e fakamatala foki ‘e he Minisita Ki he Ngaahi Ngaue Lalahi ‘Etuate Lavulavu ki he mitia ‘oku ‘i ai ‘ene ngaahi ‘eke ki he Pule’anga fekau’aki mo e Senita ka ‘oku fakaoli ‘eni he na’e ha mahino pe ‘i he taha ‘o e ngaahi Tu’utu’uni ‘a e Fakamaau’anga Lahi ‘oku ‘ikai tali pe ‘i ai ha’ane totonu kene fakahoko ha ‘eke ki he Pule’anga ‘o hange koia ‘oku ne takihala’i ‘aki ‘a e kakai ‘o e fonua.
Kapau na’e ‘i ai ha totonu ‘a Lavulavu mo e ‘Unuaki ‘O Tonga ke fakahoko ha ‘eke ki he Pule’anga ‘o hange koia ‘oku ne tu’uaki holo pea na’e ‘ikai mei lava ke fakamavahe’i ia mei he Senita Fakafonua kae ‘oua leva kuo maau malie ‘a e ‘eke koia mo hono ngaahi tu’unga fakalao. ‘Oku pule ‘a e lao he fonua ka ‘oku ‘ikai koe ngutu malie, toutou tangi laulau, putuputu 'a e kole fakamolemole mo liliu e loi ke hoko ‘o mooni.
‘Oku lahi ‘a e ngaahi ako palaiveiti ‘i he fonua ni ‘oku 'i he tu'unga faka’ofa ‘a e feitu’u ‘oku fakahoko ai ‘enau ngaahi polokalama ako pea ‘oku fehu’ia lahi ai heni ‘a e tu’unga filifili manako (nepotism) ‘oku ‘i ai ‘a e Pule’anga ‘o e ‘aho ni ‘a ia ‘oku ha pe ia he ngaahi tu’utu’uni kuo fakahoko 'i he ngaahi 'aho ni 'a ia 'oku lahi hono fehu'ia 'e he mitia tukukehe ange 'ene kehekehe lahi mo e ngaahi 'ulungaanga ‘o e fakamaau totonu, ‘ata ki tu’a, pule lelei, pehe ki hono toka’i mo faka’apa’apa’i ‘a e kakai ‘o e fonua.
‘Oku tau faka’amu ‘e fakahoko ‘e he 'Eiki Palemia ha ngaue fakavavevave ke ta’ofi ‘eni na’a nifi ‘a e tohi na'e fakahoko ki he ‘Ateni Seniale Le’ole’o 'o tukuaki'i 'a e Fakamaau'anga Lahi kae nafa ‘a e ngaue ko’eni ke fakamo’ulaloa’i ‘a e Tu’utu’uni ‘a e Fakamaau’anga Tangi 'o e fonua fekau'aki mo e Senita Fakfonua 'a Tonga.
'Oku tau faka'amua ki he kau fale’i ke mou toe tokanga ange ‘o ‘ave ‘a e me’a totonu ki he 'Eiki Palemia.
