Tukuaki'i 'o Viola Ulakai: Ko e lolomi nai 'eni e totonu ke 'ilo? Featured
Nuku'alofa, 18 'Epeleli 2016. ‘Oku ‘i ai ‘a e hoha’a lahi fekau’aki mo e ongoongo tukumai ‘a ia ‘oku fakaloloma mo ‘ata faka-popula kuo tukumai mei he ‘Ofisi ‘o e Palēmia ‘i he ‘aho 15 ‘Epeleli 2016.
Ko e ongoongo ‘eni ‘o fakahā mai tokua na’e ‘ikai ke poupou’i (endorse) ‘e he Kosilio Mītia ‘a Tonga (Tonga Media Council) ‘a e kole ‘a e kau faiongoongo ki ha konifelenisi mo e Potungāue Ako ‘a ia na’e fakahoko atu ‘e Viola Ulakai.
Ko e tohi foki ‘eni na’e fakahoko kia Claude Tupou ‘a ia ko e CEO le’ole’o ‘a e Potungāue Ako ‘i he mahina ko Ma’asi 2016. Na’e taumu’a foki ‘a e tohi ni koe fakatangi ke fai ha konifelenisi ‘a e kau faiongoongo mo e Palēmia ‘a ia ko e Minisitā Ako ia fekau’aki mo e hoha’a ‘a e matu’a tauhi fanau ‘i he tu’unga ma’ulalo kuo ‘ausia ‘e he ako ‘i he fonua.
‘Oku mahino mai mei he ongoongo tukuatu mei he ‘Ofisi ‘o e Palēmia ‘a e faka’ilonga mo’oni ‘o e ‘ikai fakama’uma’u mo e ‘ikai ke malava ‘e he kau ‘ofisiale ‘a e ‘Ofisi ‘o e Palēmia ke malu’i ‘a e Palēmia mo e Pule'anga he ‘oku ho’ata mei heni ‘a hono Pule’i faka-Polisi ‘o e fonua mo hono fakafe’atungia’i ‘a e Mītia. ‘Oku ‘ikai ke ‘ave ‘e he ongoongo tukuatu ko’eni ha ‘ata lelei ‘o e fonua ki Tu’apule’anga tukukehe ange ‘ene fakakuonga mu’a foki.
Ko e kaveinga kehe ia kapau na’e loto ‘a Viola ke to’o ‘a e Kosilio Mītia ‘a Tonga( Tonga Media Council) kae tu’u tokotaha pe ia ‘o fakahoko ‘ene fiema’u faka’eke’eke ka ko e poini mahu’inga ia heni ‘oku anga pehe ni;
1. ‘Oku ‘i ai ‘a e totonu ‘a Viola ‘i hono fatongia ko e tokotaha faiongoongo kene ‘eke ha fehu’i ki he Palēmia mo e Pule’anga pe ke fakamafola ke ‘ilo kiai ‘a e kakai ‘o e fonua.
2. ‘Oku ‘i ai ‘a e totonu ‘a Viola ko e fefine’i fonua Tonga (Tongan Citizen) 'o tatau pe moha toe sitiseni Tonga ange kene ‘eke ha fehu’i ki he Palēmia mo e Pule’anga fekau’aki mo hono tataki hotau fonua ‘a ia ‘oku kaungatonu kiate ia mo hono famili.
3. ‘Oku ‘i ai ‘a e totonu ‘a Viola ‘i hono fatongia ko e fa’e mo e tauhi fanau kene ‘eke ha fehu’i ki he Palēmia mo e Pule’anga fekau’aki mo e ako ‘i he fonua ‘a ia ‘oku kaunga kiai ‘ene fanau mo e fanau hono famili mo e kainga ofi.
4. ‘Oku tohi'i ‘uli’uli mo hinehina 'i he Kupu 7 ‘o e Konisitutone ‘o Tonga ‘a e tau’ataina ‘a e Tonga ke lea ‘aki ‘a e anga hono loto mo ‘ene fakakaukau.
5. Ko e fatongia totonu ia ‘o e Palēmia kene talifehu’i ki he kakai ‘o e fonua ‘o tatau ‘i he levolo kotoa fakatatau mo e laumalie ‘o e temokalati mo e taliui ki he kakai.
6. ‘Oku ‘ikai ko ha ‘Otua ‘a e Palēmia mo e Pule’anga ke ‘ikai fehu’ia pea tapulea’ia.
‘Oku ‘asi lelei foki ‘i he ongoongo tukuatu ‘a e ‘Ofisi Palēmia ‘a e setesi ko’eni; “The Prime Minister’s Office wishes to clarify that the Hon Prime Minister is not accountable to Mrs Viola Ulakai, as a person” ‘a ia ‘oku ‘uhinga ia ‘i he lea faka-Tonga “‘Oku ‘ikai ke taliui ‘a e Palēmia ki ha tokotaha ko Viola Ulakai.” ‘Oku hā mei he fakalea ko’eni ‘a e ‘afungi mo e sio lalo pea ngalo leva ‘a e laumalie ia ‘o e pule faka-temokalati (Pule’anga ‘o e kakai ma’a e kakai) mo e taliui ki he kakai (fetaliui'aki) pehe ki he ‘ata ki tu’a 'oku toutou kailangaki’i.
‘Oku langa heni ‘etau manatu ki he taimi na’e kei ‘i he lakanga Palēmia ai ‘a e Hou’eiki mo e Fale ‘o e Tu’i. Na’e te’eki ai tu’o taha ke fakahā faka’ofisiale tu’o taha mai mei he ‘Ofisi ‘o e Palēmia pe ko ha ongoongo tukuatu ki he fonua ‘oku ho’ata mai ai ha laumalie ‘o e sio lalo mo hono tukuhifo fakafo’itutui ‘o ha tangata’i fonua pe fefine’i fonua Tonga ‘oku ne fiema’u ke ‘ilo ki he fakahoko fatongia ‘a e Pule’anga neongo na'e fasitanunu hono fakaanga'i 'o e Pule'anga.
‘Oku fakatupu fifili he na’e mahino lelei pe foki ‘oku ‘i ai ‘a e netiueka ‘a e ngaahi kautaha Mītia pea ‘oku kau kiai mo e ki’i kautaha ongoongo ko’eni na’e ‘ohake ai pe ‘a e kole ko’eni ‘a Viola ‘o fakafofonga’i ‘a e Kosilio ke fakahoko ha konifelenisi pea na’e poupou kiai ‘a e tokolahi. ‘Oku hā pe foki ia ‘i he’enau fakahā honau loto ‘i he fe’imeili’aki ‘i he netiukea ko’eni ‘o kau ai mo e ngaahi talanga ko e poupou ki he fokotu’u ko’eni.
Oku kau foki mo e ngaahi kautaha ongoongo muli he netiueka ko’eni pea ko hono ‘ave ai pe ia hotau ongoongo mo e founga fakafeangai ‘a e Pule’anga ki he Mītia ki mamani ‘a ia ‘oku ‘ikai ketau loto ke pehe. ‘Oku toe tau’ataina pe foki ‘i he taimi tatau ‘a e ngaahi kautaha ongoongo pe koha faiongoongo taautaha pe koha taha pe ‘i Tonga ni pe ko mamani ke fakahoko ha fehu’i moha faka’eke’eke ki he ‘Ofisi ‘o e Palēmia mo e Pule’anga ‘o ‘ikai toe fou ‘i he Kosilio Mītia ‘a Tonga.
‘I he taimi tatau foki ‘oku totonu ketau sio lelei ki he kaveinga ni mo e sipinga ‘oku ne fakatoka mai. Ko e tu’ofiha ‘aki pe ‘eni hono taketi’i ‘e he ‘Ofisi ‘o e Palēmia mo e Pule’anga ‘a Viola Ulakai mo e Letiō Tonga pea ‘oku ‘ikai ke fo’ou ko e fo’i polokalama faka-polisi ‘eni ke muimui’i ‘a kinautolu ‘oku nau fakafepaki ki he Pule’anga. Ko e fehu'i 'oku muimui mai heni pe kohai 'e hoko kiai?..
Ko hono fehu’ia ‘o e fa’unga pule mo e fakaanga (opposition) ki he fa’unga pule ko e mafu tefua ia ‘o e temokalati pea koe fatongia totonu ia ke fakahoko ‘i loto ‘i he lao ‘o tatau ai pe pe ko hai tene fakahoko.
Kaikehe, ‘oku fakamanatu mai foki ‘e he fo’i fakamanamana ko’eni mei he ‘Ofisi ‘o e Palēmia ‘oku kei tatali pe ‘a e fonua ke fotu mai e Palēmia ka ko e Minisitā Ako mo ha tali ki he hoha’a ‘a e matu’a tauhi fanau mo e fonua fekau’aki mo e ola ta’efakafiemalie kuo a’u kiai ‘a e ako ‘i Tonga.
15 comments
-
Blame e Media Council he oku iai enau Constitution oku lele 'aki, kuo angai ngaue a Viola he'ikai kene fai e fakakaukau fakavalevale koena. Pea kapau na ko ha taki lelei a Luseane tene 'ufi'ufi e me'akotoa he Council ke fakalelei'i fakalotofale. Ka kuo tu'u mai o hualela pehee mai, koeha koe FAKALAI KA AKILISI MOE PULEANGA KE MA'U HA MONUU? Pea kapau oku ikai fie tali fehu'i e Palemia pea ne me'a mai aki hangatonu kataki Viola oku ikai sai kia au hoo fehu'i ka Claude he 'oku ou fihia ai au pea oku ou toulekeleka mo lahi eku ngaue teu hanga mo hoku taimi ki ha toe me'a ange. Ka koena kapau kuo tuku a Viola ki tu'a, ta ko Akilisi ia koe hulihuli ia o Hitler mo Bainimarama kainga ofi o Setane.
-
Koe taha ia e palopalema oku fuu annoying koe 'ikai ketau vakai fakalelei pe. 'Oku 'ikai keu blame 'eau a Luseane Luani he 'oku ne 'omai pe eia me'a totonu. Koe palopalema pe 'eni ia a Viola koe 'ikai kene ngaue'aki pe hono hingoa mo hono title koe Pule Ongoongo Tv Tonga. 'Oku toe hala aupito moe ta'efietaliui e Palemia kia Viola pea 'oku iai e totonu e kakai kenau ilo why 'oku palopalema pehe ai e sivi?
-
Fakapo! Kuo kamata ke tokolahi e siasi o Setane ee, koena toe hu atu mo Luseane Luani ... Hange koe lau a e hiva " Tau hola ki falelotu" x100 ....
-
Ko ena kuo toe tu'u hake mo Luseane Luani (Kaniva) ia 'o kau hono lomi e totonu 'ae si'i ngaahi matu'a ke 'eke e me'a 'oku hoko ki he ako 'aia koe kaha'u ia 'o 'enau fanau. Koe si'i ngaahi matu'a ko eni 'oku 'ikai ke lava tala honau loto, kae malo mo Viola ke ne fakafofonga'i kinautolu ke kumi 'enau totonu. Mahino 'aupito pe koe letio ia 'a Katalina Tohi 'aee 'oku ngaue ai a Luseane 'oku nau fu'u poupou 'aupito pe nautolu ki he pule'anga ko eni, pea 'e 'ikai pe 'iai ha laka ia 'ae PM 'e hala neongo e sio atu 'a mamani katoa. Koe fehu'i kia Luseane Luani, ko fe totonu 'oku mou taukave'i? Pe koe media council pe 'ikai, te mou lava 'o talamai pe 'oku hala nai e ngaahi me'a na'e 'eke 'e Viola? te mou lava 'o lea mai 'oku 'ikai totonu ke 'eke 'ehe matu'a e me'a 'oku kaunga tonu ki he ako moe kaha'u 'enau fanau? tuku e me'a fakatekinikale ia ka mou lea mai'aki homou loto moe anga ho'omou faka'amu kihe kaha'u ho'omou fanau. Mou lea mai 'oku mou poupou ke tanu e totonu 'ae ngaahi matu'a kae fai mo mahino. Pea koe taha, na'e kole a Viola ia ki he Acting CEO, kae 'ikai koe Palemia. Koe Acting CEO ia na'a he 'ave ki he palemia. Mou tala mu'a e totonu kae tuku a hono takihala'i e kakai. Pea 'ai e loto 'ofa 'ia kimoutolu ke ngali koe ngaahi fa'ee na'e ako pea 'oku kei ako ho'omou fanau.
-
Oku kau foki he tukupa e Puleanga ia o Akilisi ae mea koe feke'ike'i. Aia kuo osi mei maau mai e ngaahi Potungaue ia he feke'ike'i, hope mai eni kihe ngaahi komiti aia nae kamata ehe Komiti Akapulu. Ko e Council Media eni. Ko e a'u pe hoo mou feke'ike'i ki he OTA ko hoomou fakafoou ia e hiva a e OTA ... "Teu lata pe au i he OTA koeuhi koe heka veeni".
-
JUST DO YOUR JOB SIS. 'OUA TEKE TOKANGA KOE KIAI KUO NGALO IA NA'E FAIAKO HE LAUTOHI PULEA'NGA NA'E PULEAKO AI 'ETA TANGATA'EIKI.'
-
'Ai aa foki 'Akilisi mo ho 'ofisi ke ngali ko e ngaue a e kakai poto mo 'atamai lelei. Kuo hange ho'o mou sipinga 'oku mihi suana. Hafua e fakamaau lau moe hange ha kau malisuana.
-
Malo 'etita e vahevahe malie pea ko hono lelei ia 'o e me'a ni ketau ako mei ai pea tau toe sio atu ki ha 'uhinga 'oku toe kehe mo malie ange. Kiate au koe mahu'inga taha ia heni koe toka'i he koe tonga kitautolu.
-
Malie lahi Siua pea toe lesoni. Lea koe he 'oku 'ikai ke tau mahino pe ko fe he ngaahu fale 'oku 'uhinga kiai 'a Tongofinoa.
-
'Oku ongo kiateau ho'o lea Tongofionoa pea teu longo he ko 'eku ha'u 'aku mei fale si'i he he