Lohiaki’i 'e he Palemia 'a e fonua: Ta na’e ‘ikai tautea ‘a Lavulavu ia Featured
Palemia 'o Tonga Samuela 'Akilisi Pohiva. 'Oku ha 'i loto he 'ata ko'eni 'a e taa 'o e Palemia mo Lavulavu ko konitulekitoa 'i he langa mala'e tapulu 'i Popua.
2 Aokosi, 2017. ‘Oku faka’ohovale ‘i hono tuku mai ‘i he feme’a’aki ‘a e Fale Alea ‘i he ‘aho ‘aneafi 1 ‘Aokosi 2017 ‘a me’a ‘a e Palemia ‘o pehe na’e ‘ikai pe ke ta’evahe ‘a Lavulavu ia.
Kapau pe ‘oku si’i toulekeleka pe Palemia kene manatu’i ‘ene tala tu’utu’uni ‘i he ‘aho 3 ‘o Tisema 2015 pea ‘oku totonu pe ke toe fakamanatu kiai.
Ko e tu’utu’uni ko’eni na’e fakamafola hangatonu mai ‘i he Letio Tonga pea na’e toe paaki tohi ‘o tufa ki he kau faiongoongo fekau'aki mo'ene kole ke tukuange kene tautea 'a Lavulavu ki he'ene vetehia 'i hono faka'ilo faka-Fale Alea ia ki hono mamau'i 'a e Lao fakatau (procurement) 'o hange ko hono lipooti 'e he 'Atita 'i he 2015.
Na'e toe me'a foki 'a e Palemia hili hono fakamafola 'ene tu'utu'uni 'oku 'ikai toe kehekehe 'ene tu'utu'uni mo e tu'utu'uni 'a e Fakamaau'anga pea 'oku 'ikai toe fu'u fiema'u ha fehu'i ia.
Ko e konga faka’osi ‘o e tu’utu’uni na’a ne hilifaki ai ‘a e tautea pea na’e anga pehe ni hono fakalea:
“Ko ia ai ko e tautea kuo hilifaki kia Lavulavu ‘i he’ene ta’e muimui ki he founga ngāue’ (procurement) ke ne ngāue ta’evahe ‘i he māhina ‘e 5 kamata ‘i Sanuali pea hiki mei he Potungāue Infrastructure ‘o nofo taha pē ki he Potungāue Takimamata’.
Fakatauange ‘e tokoni ‘a e Tu’utu’uni ni fekau’aki mo e Fokotu’u Faka’ilo faka- Fale Alea ‘o e ‘Eiki Minisitā, ‘Etuate Sungalu Lavulavu’ ki he kakai ‘o e fonua’.
Pea ke foaki mai ‘e he Ta’e Hāmai’ ‘ene kelesi’ ke tau ‘inasi kotoa ai fakataha mo ‘Ene ‘Afio’ mo e Fale ‘o Ha’a Moheofo’ ki he teu ‘o e ’aho alo’i hotau ‘Eiki Huhu’i’.
‘Ofa ke tau ma’u ha Kilisimasi fiefia mo ha Ta’u fo’ou mohu tāpuekina.”
Samuela ‘Akilisi Pohiva
‘Oku mahino mai ‘i he me’a ‘a e Palemia lolotonga ‘a e feme’a’aki ‘a e Fale Alea na’e ‘ikai pe kene tautea ta’evahe ‘a Lavulavu 'a ia 'oku mahino mei heni ko’ene fakamatala ki he fonua koe koto loi mo ta’e mo’oni.
Ko e tali foki 'eni 'a e Palemia ki he fehu'i 'a e Fakafofonga Nopele Fika 2 'o Vava'u Nopele Tu'ilakepa lolotonga 'a e feme'a'aki ki he Lipooti 'a e 'Atita pea 'oku faka'ohovale ki he tokolahi 'o e fonua.
‘Oku totonu ke kole fakamolemole ‘a e Palemia ki he fonua pea 'oku mahino mai foki 'oku ne toe fakapale'i 'a Lavulavu kene hoko koe pule ngaue (konitulekitoa) ki he langa mala'e tapulu mo paaka 'i Popua.
'Oku malava he taimi tatau ke faka'ilo faka-Fale Alea pe ko'ene fakafisi pe 'i he laumalie 'o e pule lelei 'a ia 'oku ne tu'uaki.
7 comments
-
Ko e mo'oni 'a e to-kelekelea 'a e tangata na'a tau 'ofa ai, pea ne hoko hake 'eni 'o pm, pea kuo tau toki kuhute'elo he ngaahi 'aho ni he me'a kotoa pe'oku ne fai. Pea ka neongo foki ia, kuo hoko hotau ki'i pm, ko ha me'a-va'inga fakaoli ia 'a 'ene kau minista - he 'oku 'osi 'ilo lelei pe 'ehe kau minista 'oku totonu ke fakahifo a e pm ki hono fale malolo'anga, he kuo 'ikai toe fe'unga ke taki 'i ha fa'ahinga me'a publicly. Ka he'ikai tenau fie ue'i ia, he ko 'ene fetongi pe 'a e pm, 'e humai 'a e taha fo'ou 'o 'aka kotoa 'a e kau vaihaka 'a e pm lolotonga lol! 'Oku lolotonga filifilihi loto pe 'ehe kau minista ke fetongi pe 'a 'Akilisi 'eha taha pe 'ia kinautolu, koe'uhi ka nau hokohoko atu pe 'ae lulu-tava. haha! 'Oku 'amu atu 'a e lulutava ia 'o e ngaahi 'aho ni, he kuonga na'e 'oho takai holo ai 'a 'Akilisi hange ha ki'i kuli fie-sikoa, he fkloto'i e kakai ke fai ha liliu pea a'u mai 'eni ki he ola 'o e liliu ko ia, pea na'e nifi e, ka 'e fulutamakia e fonua he kai-pa'anga 'a e pm mo hono famili hahaha! Isn't funny? 'Osi taimi ke fakangata he kuo tau pango'ia..
-
Kuo lahi pea too tua e loi moe kaakaa ae pm pea kuo taimi aa kene fkfisi he oku ikai feunga pea ikai taau ene ausia fktaki mo e taki o e puleanga.
-
'Oku ke mo'oni koe 'Api, kuo lahi e polau e fehalaaki mo e ha fua mo e corrupt kae 'ikai pe ketau sio kitautolu 'oku faka'ilo 'e ha taha 'a 'Akilisi. Koia ai, hoko mahamahaki atu pe aa e koe Akilisi ho'o tataki he 'oku 'ikai 'iai ha taha ia 'e kete lelei kene faka'ilo koe.
-
'OKu mahino 'oku loi ka 'oku tau manava si'i na'a hoko e loi 'o mo'oni 'i Tonga. 'Oku kamata 'asi mai kuo 'iai e tokolahi kuo nau tui pikitai ki he loi.
-
Koe loi moe mio'i koe konga ia e sino 'oe tokotaha ni, pea 'oku tau fakame'apango['ia he kakai 'oku nau kei tala pe 'oku sai e taki 'ae siana ko eni. 'Oku tonu ke faka'ilo fakaflaealea, fekau ke ne totngi fakafoki e pa'anga na'e vahe 'e lavu he vaha'a taimi ko ia pea toe fakatotolo'i foki moe fu'u langa mala'e tapulu ko ena pe ko hai 'oku ne totongi a lavu. Faka'ulia ko hono lohiaki'i mo hono kakaa'i pehe'i kitautolu. Koe 'alu ia 'o fakatotolo'i e langa 'I Ha'apai kae fefe 'ene ngaahi fu'u 'otu ta'emaau ko eni 'oku mata'a'a mai. Ka koe feinga foki ke tohoaki'i 'etau tokanga ki Ha'apai kae 'oua 'e fakatokanga'i 'ene kakaa 'oku fai. Koe ki'i fo'i tactic fakapolitiki kuo tau pahia he sio ai he tangata ko eni. Malie pule lelei.
-
ta tu'olahi 'etau lau he news ngaue hala 'a e Palemia, ko e fifili leva ,'oku 'i ai nai ha ngaue fakalao ki ai ke lava solova ? 'Oku 'i ai ha to'a 'i Tonga tene lava faka'ilo , pe ko e lau 'ata'ataa pe hala ha kete 'o taha ke fai ha ngaue ki ai. Malohi pe 'etau fetoka'i'aki mo e faka'apa'apa fakatonga, pea kapau koia pea 'oku ta'e'aonga leva e lao ia fakataha mo e 'ikai pe pehe mai he tangata ni 'oku 'ikai ha'a ne ngaue hala. Ka 'ikai pe ta 'oku mo'oni pe siana ia.
-
Ta ko si'otau LOHIAKI'I 'E TOKI TUKU PE HA MATE 'A E SIANA NI.