Fokotu’u ‘a Claude Tupou ki he lakanga CEO Potungāue Ako Featured
Claude Tupou (To'omata'u) mo hono Hoa Petunia Tupou
Nuku’alofa, 17 Fepueli 2016. Kuo fakapapau’i mo tali ‘e he Minisitā Ako ‘a ia ko e Palēmia ‘Akilisi Pohiva ‘a hono fokotu’u ‘o Claude Tupou ki he lakanga Pule pe CEO ‘i he Potungāue Ako ‘a e fonua.
Na’e ma’u foki ‘e Tupou ‘a e ‘initaviu ki he lakanga ko’eni 'o fakatatau ki polosesi anga maheni ka na’e ‘ikai fokotu’u ia ki he lakanga ko’eni ‘i he 2015. ‘Oku mahino pe foki ‘i he taimi tatau na’e ‘ikai ke poupou ‘a e Minisitā Ako he taimi koia ke fokotu’u ‘a Tupou pea na’e makatu’unga mai ai ‘a hono fakahoko ‘e Tupou ‘a e lāunga ko’eni ‘o fakatatau ki he’ene totonu ‘oku ‘oange ‘e he Lao ki he Kau Ngāue Faka-Pule’anga.
Na’e le’ole’o mai foki ‘a Tupou ‘i he lakanga CEO he taimi lahi hili ia ‘a e malōlō ‘a e CEO malōlō 'a e Potungāue ‘Emeli Pouvalu. ‘Oku ‘ikai foki ke puli ‘a e taukei ‘a Tupou ‘i he fakahoko fatongia ‘i he Potungāue Ako he koe ta’u lahi ‘ene fua fatongia ai ‘o a’u mai ki he’ene hoko koe CEO le’ole’o hili ‘a e ‘osi ‘a e fakahoko fatongia ‘a ‘Emeli Pouvalu. Na'e toe fakapapau'i foki mei he Sea 'o e Va'a ki he Kau Ngāue Faka-Pule'anga 'Uhila Liava'a 'a hono poupou'i 'o e fokotu'u ko'eni 'o Claude Tupou.
Fakatatau ki he ongoongo ‘a e Letiō Tonga ‘i he pongipongi ‘o e ‘aho ni, ‘oku te’eki mahino mai pe kuo tali ‘e Tupou ‘a hono poupou’i mo hono fokotu’u ia ki he lakanga ni. Na’e fakahoko mo e fetu’utaki ‘a e ongoongo ni kia Claude Tupou ka na’e ‘ikai ma’u ha faingamalie.
5 comments
-
Malie lahi... oku mahino ae fkleveleva ae PM... ka ne ko ha taha ne masila hono atamai naa ne gaue moe CEO motu'a ke hokosi atu e gaahi fatogia ne kakau'i mai he gaahi ta'u ehe potungaue... tuku atu a ki heene kau crook ke nah hoko atu hono fkmaanu e vaka oe Potungaue... malie lahi
-
'Oku ou fakamalo lahi atu Mark ho'o 'omai e lisi 'o e hingoa 'o e kakai kuo fakangaue'i mo honau puipuitu'a 'i he ngaahi lakanga koeni o fakatatau ki he fili a e Pule'anga ko'eni. 'Oku ou manatu leva au ki he lau 'a Paula he folofola, kuopau pe ke feohi pe 'a e kakai 'oku 'ulungaanga tatau. Tau sio ki he takimu'a ka Akilisi pea tau sio ki he kakai oku ngaue moia he Pule'anga lolotonga tautautefito ki he lakanga decision making i he fonua, pea tau ma'u leva ai e fua 'O FAKAMONU'IA'I E KAKAI NA'E TO HE INTERVIEW ho'o mou monu'ia 'ikai ma'u lakanga he pule'anga koeni o Akilisi mahino leva ta 'oku sai ange ho'o mou lotu he temou fiemalie lahi amoutolu. Mou sio ka Vaipulu, ene fiemalie 'ana he'ikai ngaue fakataha mo e kau Tau'ataina na'e mavahe, na'e 'ikai ko ha mole ia kiate ia, ka ko e monu ia 'o'ona.
'Oku ou sio hifo foki he Acting CEO le'ole'o 'a Palenitina he Takimamata, pea mou vakai hake kiai, 'e to'o holo pe 'enau kakai he 'oku nau angatatau.
Ketau ma'u ha fiemalie he ko e monu lahi ia 'okinautolu 'oku to mei he interview. Mou tatali ki he Pule'anga fo'ou hoko kemou toki osiosi ivi ai hono langa fo'ou kakato hotau fonua mei he fu'u TO LALO FAKAILIFIA KU TAU 'IAI HE TAIMI NI. -
Talamonu atu Claude ki he lakanga pea 'ofa ke kau e 'Eiki ho'o ngaue, pea ko ho'o totonu fakakonisitutone pe 'a'au ke ke tohi ki he lakanga ko ena kuo foaki atu 'ehe PSC ma'au.
Ka koe fehu'i kihe PSC moe pule'anga, koe tokotaha totonu nai eni ke ne faka'uli'i e vaka 'oe ako 'ihe kuonga fonu faingata'a ko eni? Koe leleitaha nai eni na'e tohi kole atu ki he ngaue CEO 'ae Potungaue Ako? 'Oku anga fefe ho'omou fakatatau mo fakahoa e ako, taukei, tu'unga fakahoko ngaue, lekooti, lavame'a etc. 'ae tokotaha ko eni moe tokoua kehe na'e tohi ki he ngaue? Mo'oni pe koe vete 'ehe fakamaau'anga 'o ma'u ai e mo'oni ko eni, ka 'e lava nai 'ehe PSC 'o fakamahino mai koe tokotaha totonu ta'etoeveiveiua eni ki he lakanga ni.
Ka koe sipinga pe foki eni ia e fili lakanga 'ae pule'anga ko eni. 'Oku 'ikai ke nau fili e lelei taha, ka 'oku makatu'unga e fili ia he ngaahi fiema'u fakafo'ituitui 'ae Palemia moe minisita ha'ana e potungaue ko ia.
Tau vakai kihe ngaahi case filingaue kehe 'ae pule'anga ni:
1. CEO Revenue, 'Ansi Bloomfield - koe tokotaha eni 'oku lolotonga fakatotolo'i 'i Fisi he ngaue'anga na'e pule ai e mole 'a pa'anga lahi laumiliona, pea ka maau e fakatotolo 'ae kau 'atita 'i Fisi 'e fai leva e ngaue 'ae fakamaau'anga. Ka koe tokotaha foki eni na'a ne 'enisinia'i e manifesto 'ae paati PTOA, pea toe kanititeiti ma'ae PTOA mei Vava'u. Koe nima foki 'o 'Akilisi.
2. CEO MIA, Ana Bing - koe tokotaha eni te'eki ngaue fakapule'anga tu'otaha pea toe hala moha taukei he fakalele potungaue pule'anga. Neongo na'e tohi e fa'ahinga taukei, maheni ngaue mo tu'unga fakaako ma'olunga ange 'ia Ms Bing, ka na'e fili 'ehe penolo e tokotaha ni he koe pone ia 'a Siaosi Sovaleni mo Fe'ao Vakata, pea na'e kau he penolo a Minisita Poasi ke fakapapau'i 'e fakahoko e fili 'a Siaosi mo Fe'ao. Kuo ongo mai e ngaahi muhu moe ngule mei he kau ngaue 'ae MIA he fa'ahinga fakahoko fatongia 'ae tokotaha ni.
3. CEO Justice Dept, Mele Tupou. Koe tokotaha kei si'i eni fakatatau ki he fa'ahinga na'e tohi ki he ngaue. Na'e faiako foki he 'Apiako Lao 'ae USP 'i Vanuatu.
4. Tokoni Sekelitahi 'Ofisi Palemia, 'Eti Teumohenga - koe tokotaha eni na'e dismiss mei he ngaue fakapule'anga he ngaahi 'uhinga koe maumau'i e ngaahi policy 'ae PSC, lolotonga ia 'oku na ma'u e lakanga ma'olunga tatau mo ia 'oku ne ma'u he taimi ni. Na'e hoko hake pe pule'anga ko eni kuo toe foaki ange leva e lakanga ma'olunga ni kia 'Eti, ta'emahino pe na'e fai ha tu'uaki mo ha interview. Ka koe tokotaha foki koeni koe kaume'a fafale ia moe leuleumafana 'o e Sekelitahi Lahi 'ae Pule'anga mo e Kapineti, Dr Palenitina Langa'oi. 'Oku kei fehu'ia 'ehe tokolahi e fo'i hu lalouaea ko eni.
5. CEO Potungaue Ako, Claude Tupou - mahino pe ngaue fuoloa 'ae tokotaha ni he Potungaue Ako, ka koe ha nai ha'ane lavame'a mavahe ke tau sio ki ai? Na'e 'osi tautea faka'ofisiale foki 'ehe PSC e tokotaha 'i he'ene ngauehala 'aki e pa'anga tanaki mei he fakatau nauanu 'ae CDU pea 'oku kei tu'u e me'a ko eni 'i hono faile he PSC. Na'e fa'a kalanga'i foki 'e 'Akilisi e me'a ni 'i Falealea mo tukuaki'i a Minisita Ako malolo, Dr Taufe'ulungaki, ki he ngaue hala ko eni, pea iku tautea ai 'ehe PSC 'a Claude moe kau 'ofisa kehe ne nau kaunga halaia he me'a ni. Koe vaka 'oe ako 'oku fu'u faka'ofa he 'aho ni, pea 'oku fiema'u ha seniale taukei, 'atamai lelei mo ngaue malohi ke faka'uto'uta mei taumu'a. 'Oku 'ikai ma'u 'e Claude e ngaahi naunau ko eni.
'Oku ki'i lahilahi e fakatamulu, 'ai'ainoa'ia moe fakapone 'ae PSC pea 'oku fu'u fehu'ia lahi leva e tu'unga lelei moe faitotonu 'ae kau komisiona. 'Oku nau pehe ko hai 'e 'eke ki ai e kakava 'oe kakai e fonua he ngaahi ta'emaau moe ta'emahino ko eni.
Tanaki atu ki he fa'ahinga ko eni 'a Piveni, Siaosi, Tomifa etc., pea tau 'uta ange ai ki he kaha'u 'oe fonua he pule'anga ko eni. -
Ko hono a'i ia e kumi ki he Fkamaau Totonu 'oku fai 'e Claude Tupou pea ngali pe ia mo koe he 'oku ke lotolahi mo taukei. Talamonuu atu ki he fatongia fo'ou pea 'oku taau pe ia mo koe.
-
Fakamonu atu Claude, ta koee teke ma'u ka e mole taimi hono 'ave ki he Fakamaau'anga.
Ko e ngaahi 'aho ni hangehange 'oku toki vete me'a kotoa mei he Fakamaau'anga ee.