'Osenia 'a 'Epeli Hau'ofa mo e Moana 'a Disney ^Featured

Na'e lolotonga 'i 'Okalani Nu'usila 'a Dr Ka'ili he fakaafe 'a e ongo apiako 'akitekisa 'o e 'Univesiti 'Okalani mo e 'Univesiti AUT ke ne hoko ko e lea tefito he sesoni he 'akitekisa 'a e Pasifiki 'o e konifelenisi he fekau'aki mo hono ngaue'aki he 'akitekisa peteni mo e kupesi mei he tufunga lalava 'oku to e ngaue'aki he tufunga tatatau mo e nimaea'a koka'anga mo e ha fua 'o lau ko e faingamalie hahamolofia.

Na'e tupu 'a e fakaafe ko 'eni he 'uhinga lahi ke ngaue'aki lelei 'e he Misiume 'a e ngaahi 'ilo loloto mo e fakakaukau mohu mo e taukei mahu'inga 'a Dr Ka'ili he ngaahi mala'e kehekehe 'o e kalatua mo e lea 'a e kakai 'o e Moana hono to e huke mo fakafo'ou 'a e Misiume ke kau 'enau 'ilo faka'akitekisa, faka'enisinia mo faka'aati mo'oni mo faka'ofo'ofa mo 'aonga hono fakakaukau mo fakahoko 'a e ngaue lahi ni.

'Oku lahilahi ma'u kamata'anga mo e tupu'anga 'a e kakai 'o e Moana mei he moana 'o hange ko e kamata'anga mo e tupu'anga 'o Tonga mei he limu mo e kele mo e fu'u maka ko Touia'ofutuna 'o hoko mai kihe fonua mo e fua tanagata mo kau ai mo e ngaahi 'otua tupu'a ko Hikule'o, Tangaloa mo Maui 'o nau vaengafa/vaefatongia mo vahefonua 'o nau takitaha 'a Pulotu, Langi mo Lolofonua.

Na'e fokotu'u 'e Dr Ka'ili 'o tefito he fakakaukau 'a Hau'ofa ke liliu hotau hingoa mei he Moana Pasifiki ki he Moana 'Osenia he 'oku hohoatamaki mo hohoakehekehe 'a e Moana mo e Pasifiki (Moana Pasifiki) 'o 'ikai ko e tahi nonga mo e mo'ui mo fakahoko mo fakamavae 'ata'ata pe ka 'oku to e hohoamalie pe hohoatatau ange 'a e Moana mo e 'Osenia (Moana 'Osenia) ko e tahi 'o e mo'ui mo e mate mo mamaha mo e loloto mo faigngofua mo faingata'a mo e popoto mo e vavale.

Na'e fakaanga'i Dr Ka'ili hono haveki mo laiki mo 'uli'i 'o e 'atakai mo e kakai 'o hange ko e moana, fonua, langi mo e lolofonua he ngaue pango 'a e 'ikonomika kepitalisi mo hono takaua 'a e politiki temokalati. 'Oku 'asi lelei 'eni hono ngaue'aki hala mo tavale 'e he Tisini 'a e koloa tukufakaholo 'a Moana 'Osenia ka e tefito ki a Maui mo Hina.

Na'e to e kau ai mo e fehalaaki mo fepaki 'enau ngaue'aki 'a e ngaahi 'ilo mo e poto tu'ufonua mo tupu'a 'oku fa'oaki he fonua mo e kalatua mo fetu'utaki he lea mo e tala 'o tukukehe ange 'a e pa'anga 'e lau piliona kuo 'osi tanaki mei he faiva mo e koloa kehekehe kuo fa'u mei he faiva talu mei he'ene 'ata ki tu'a 'i Tisema 2016.

'Oku tefito heni 'a e 'uhinga lahi mo malohi mo lelei ke fokotu'u'aki ha peseti si'i 'e he Tisini ha pa'anga 'e lauimiliona ha sikolasipi ma'ae Moana 'Osenia ki he ako ka e tefito ki he ako tufunga hele'uhila mo e faiva hele'uhila ko ha ngaahi faingamalie ma'ae hakotupu 'o e Moana 'Osenia ke nau fakafekake'i mo lautaumu'a ki he toenga 'o mamani he mala'e he tufunga mo e faiva ni.

Na'e hili 'a e lea he pongipongi pea hoko ki he penolo he efiafi na'e lea ai 'a Dr Ka'ili mo Leali'ifano Dr Albert Refiti he kaveinga ko e "Moana Oceania: Are their gods long dead or are they still alive?" (Moana 'Osenia: Kuo mate nai honau ngaahi 'otua pe 'oku nau kei mou'i pe?) 'o hange ko e ngaahi 'otua tupu'a 'o Tonga ko Hikule'o mo e kau Tangaloa mo e kau Maui.

Na'e mahino mei he ngaahi felafoaki talanoa kuo loa 'a e mate 'a e ngaahi 'otua 'o Moana 'Osenia pea ka 'oku nau kei mo'ui ta 'oku nau kei mo'ui fakalaumalie pe he toenga manatu 'a e kakai mo e ngaahi tohi ka kuo loa 'enau mate fakamatelie 'o hange ko e kei mo'ui fakalaumalie 'a e faiva heulupe he toenga manatu 'a e kakai mo e ngaahi sia heulupe ngaahi tohi ka kuo loa 'enau mate fakamatelie mo fakasino he kuo mole mo 'ikai to e fai 'a e faiva heulupe he 'aho ni.