“ Malo pe lau 'a Misa Lakham ka 'oku 'iai pe tafa'aki 'e taha 'oku tonu ke toe fai kiai ha sio he'e paiasi pe lau 'a Lakaham fakatatau ki hono ngaahi kaunga ngaue 'i Tonga (Sevele moe Komiti Sipoti).
'Oku 'ikai keu poupou ki he fakalelei'i pe 'oe mala'e luo 9 'i Manamo'ui he koe 'api pe 'eni ia 'oe tokotaha (private citizen) pea koe ha'aki fu'u atu 'ae lau kilu pe miliona ki he tokotaha ni ke fakalelei'i e mala'e 'oku ongo fakaoli. Koe ha ka tonu ai ke hanga 'ehe pule'anga 'o foaki mola atu pe fu'u silini lahi ko'eni ki he owner e mala'e tapulu Manamo'ui?
'Oku 'ihe mafai 'o Misa Lakham ke ne kaniseli e va'inga taapulu mei he sipoti he 2019 kapau 'oku tokanga mo'oni kihe tu'unga fakaseniti 'o Tonga pea 'oku ou poupou au kiai kapau 'e fakahoko ia.Ka 'oku 'ikai keu poupou au ki he pehee 'oku kovi e teu langa mala'e tapulu luo 18 kae sai pe fakalelei'i e mala'e luo 9 'i Manamo'ui.
Mo'oni 'oku toko 100 tupu pe kau taapulu 'i Tonga he taimi ni pea 'oku silini e va'inga ka 'okapau 'e 'iai ha mala'e tapulu lelei, kuo pau ke toe tokolahi ange kau va'inga. Lava 'ehe pule'anga ke subsidize e tamaiki ako ke kau e tapulu he'enau polokalama Physical Education pea 'e toe tokolahi ange kau va'inga pea 'e 'iai ha 'aho 'e hoko atu e kau Tonga ko ha kau tu'ukimu'a he va'inga tapulu 'i mamani. Ma'u ai ha'anau mo'ui pea tokoni lahi ki he fonua. Ko Tony Finau 'oku lolotonga va'inga palofesinale he taimi ni pea 'oku tonu ke toe 'iai mo ha kau Tony Finau he'etau fanau tupu 'i Tonga.
Mo'oni e lau 'a Lakaham fekau'aki moe tapuni e ngaahi mala'e tapulu ka koe tupu pe 'eni ia mei he oversupply moe poor management. Ka tu'u ha mala'e tapulu luo 18 'i Tonga, 'oku 'ikai ke toe 'iai ha competition pea he'ikai ke mate tapuni ia kapau 'e manage lelei.
Mo'oni koe va'inga 'ae kakai 'oku 'iai 'enau seniti pea 'oku tonu ke fakafenapasi moe takimamata he 'oku lahi e kakai 'oku nau fie 'eva (tourist) mo toe va'inga tapulu. Tokolahi e kau Siapani moe kau Siaina 'oku nau puna pe ki Guam pe ko Hawaii koe fo'i taapulu. Koia 'oku pukupuku e sio kapau 'e fakangatangata pe sio ki he local players. Silini lahi 'e ma'u 'e Tonga (ngaahi hotele, falekai, etc) kapau 'e fakamali'i e mala'e tapulu ko'eni 'oku teu langa moe takimamata.
Koe link 'i lalo teke vakai ai ki he me'a 'oku ou lave kiai 'i 'olunga. Ki he fakafenaapasi 'ehe Captaini Cook Cruise 'ae 'eve'eva ki Fisi moe va'inga taapulu. Mahalo 'oku 'ikai loto 'a Lakham ia ketau lave monuu heni.
Lahi moe ngaahi 'uhinga kehe kae tuku atu 'ena ke kamata ai e lafo.
Malo
Hausia
http://australia.etbtravelnews.global/126176/captain-cook-cruises-launch-first-fiji-golf-cruise/ ”