“ Koe me'angaue malohi mo fakatemokalati 'a e teu VONC ke tukuhifo'aki 'a e Palemia moe pule'anga lolotonga, 'o makatu'unga pe he fo'i ta'efalala'anga 'ata'ataa pe, 'o fakatatau kihe sio 'a e toko 10 'o e kau memipa fale alea lolotonga. Koe taha hono vaivai'anga, he'e malava ke fetongi kotoa ai e Kapineti, neongo 'oku 'iai e kau Minisita lelei mahalo 'e 3 pe 4, 'ihe Pule'anga lolotonga. Ka koe taha hono vaivai'anga, he 'oku 'ikai tuhu'ipau mai ia pe koeha e faihala, ke hange koe faka'ilo faka-Fale Alea (mpearchment) 'o kau ai e kakaa'i ha pa'anga, pule kovi, pe pule ta'efe'unga. Ka 'i he VONC, koe koloa pe ia ke 'asi mai pea fakamo'oni'i e natula ''oe ta'efalala'anga mei he Palemia pe taha e kau Minisita, pea toki pule paloti ia. 'Oku ou tui fakapapau 'oku malohiange mo 'uhinga lelei ange ngaahi fokotu'u he VONC ko 'eni, 'i he VONC 'oe 2012.
'E malava ke fu'u nounou e mahina e 18, pe ta'u 'e 2 ke fakamo'oni'i ai ha falala'anga 'a e Pule'anga lolotonga.
Ka neongo ia, koe me'a mahu'inga taha ke tomu'a fakapapau'i 'e ma'u 'e he kau fokotu'u VONC 'a e fika tokolahi kenau liua 'aki e pule'anga lolotonga.
'I he VONC fakamuimuii, na'e 'osi fakapapau'i 'e kimautolu kau fokotu'u temau ikuna, pea mau lotolahi fe'unga ke fakamaloo mo fakahaa ki he Palemia koia (Tu'ivakano) temau fakafisi ('Uliti, Sunia, 'Isi) pea temau toe foki pe ki he Kapineti, tokua he'e malohi 'emau fa'ahi, pea Palemia 'a 'Akilisi Pohiva. Ka na'e fehalaaki, 'o mau fo'i. Kou tui he'ikai to'a fe'unga pehe kau Minisita ia ko 'eni, ka 'e takitaha puke pe 'ene la'ipele ke toki fola he taimi paloti. He'ikai teu pehe koha lavaki 'eni, he koe me'a tau'ataina pe ia 'a e kau Minisita 'oe Kapineti pe koffe'ia tenau fili kiai.
'Oku ou tui 'oku nounou 'a e taimi 'oku toee. Heka ikuna 'a e kau fokotu'u VONC, mahino na'a toki maau ki 'Aokosi, hili hano alea'i e Patiseti 2017/18. Pea mei 'Aokosi ta'uni pe ki 'Okatopa 2018 (mahina 'e 15) 'a e taimi tenau pule'anga ai. 'Oku 'ikai koha taimi lahi fe'unga ia kenau fakamo'oni'i ai koha Pule'anga falala'anga kinautolu. He kapau 'oku nau pehe kuo 'ikai falala'anga 'a e fakalele pule'anga mahina 'e 31 'ae Pule'anga lolotonga, pea huanoa aa e mahina 'e 15, kapau tenau hoko atu hono fakalele 'ae Pule'anga.
Tukukehe 'okapau koha taumu'a 'o e VONC ko 'eni ke ta'ota'ofi 'aki ha pe tu'usi ha fu'u fakamole pe faihala lahi he kaha'u 'oku nau 'ilo mo fakapapau'i 'e hoko. Heka 'ikai koe hokohoko atu ai pe tau'aki tukuaki'i mo taufetuli hange ha pusi mo kumaa, kae tali mo fuahia e kakai 'o e fonua. Pea kapau koha feinga pe kenau pule'anga ha mahina 'e 15, pea kou pehee 'eau na'a fakapotopoto ange ke tuku ai aa ke hoko atu e Pule'anga lolotonga ke kakato e ta'u 'e 4. Pea mahino mo'oni mei ai honau ngata'anga pe tonounou, kae toki fetongi he fili Fale Alea hokoo, he koe ta'u kaha'u pe 'ena 'oku vave mai pe. 'ikai ngat a ai, tenau malava nai ke fehangahangai mo fkalelei'i e ngaahi 'isiu lalahi, mahu'inga mo pelepelengesi kuo 'osi kamata'i 'ehe Pule'anga lolotonga ka 'oku kei tu'u ta'emahino mo 'ikai fakapapau'i 'e lava hano fakahoko?. 'Oku kau heni e Sipoti 2019, tu'unga 'oku 'iai 'a e Ako, fefakatau'aki, tukuhau, ngaahi 'inivesi moe 'uu mo'ua ki tu'apule'anga, ta'ema'ungaue, faihia etc. 'o sai ange ia he Pule'anga lolotonga? 'Oku mahu'inga ke siofi lelei 'eni, telia na'a mo'oni e lauu, hange ha 'puna meihe fakapaku kihe loto afi", pea koe paku kuopau.
Kou tui ange au kenau ngaue 'aki 'a e faka'ilo faka-Fale Alea (impeachment), he 'oku 'iai e toko 3 ia pe 4 kuo taimi ke faka'ilo koe pule ta'efe'unga. Koe me'a kimui e malohi ia, he tau mai aa 'e loto e Kapineti ia ke halaia honau kaunga Minisita. Pea tenau tu'u fakataha pe ke taukapo'i e faihala, hange koe case 'a Lavulavu. Pea koe ngaahi ola mei he toutou faka'ilo faka-Fale alea koia (impeachment) tanaki fakataha moe ola 'o 'enau fakalele he ta'u 'e 4, koha fakamo'oni ta'etoeveiveiua ia 'o ha Pule'anga, na'a nau lii taula fuoloa mai 'i he 'oseni 'o e ta'efiemavae moe Pule Kovii moe ta'efaitotonu. Koe anga pe sio. ”